از فهم قرآن تا تفسير آن نگاهي تطبيقي به مباني آراي محمدحسين طباطبايي و محمد مجتهدشبستري

مواجهۀ محققانه با چالش ها ي متأثر از نظريه‌هاي نو انديشانه در تفسير قرآن در دورۀ معاصر امري مهم و ضروري است. در اين مقاله مباني فهم و تفسير قرآن از نگاه محمدحسين طباطبايي و محمد مجتهد شبستري، كه آنها را به‌ترتيب نمايندۀ رويكرد ‏سنتي و نو‏انديشانه به قرآن مي‌توان دانست، توصيف و مقايسه شده‌است. نتيجۀ نهايي تحقيق نشانگر آن است كه مباني فهم و تفسير قرآن در آراي آنها در محور هاي چهارگانه ي نقش مؤلف، متن، مفسر و زمينه در فرايند فهم و تفسير قرآن، داراي 11 وجه اشتراك و 13 وجه اختلاف است و آراي آنها حدود 45 درصد اشتراك و 55 درصد اختلاف دارند. اهم اشتراك آراي آنها در «نقش قصديّت و تعيّن بخشي معناي الفاظ از سوي مؤلف»، «پيوند هاي معنايي و فهم پذيري قرآن»،  «ضرورت استنطاق متن»، و «نقش سياق و فضاي نزول در فهم قرآن» است. همچنين آنها در «متافيزيكي يا بشري بودن زبان قرآن»، «ثبات معناي متن يا قرائت‌پذيري آن»، «بررسي سمانتيكي يا هرمنوتيكي قرآن براي كشف مراد مؤلف»، «نقش دورِ هرمنوتيكي» و «نقش استنطاق، پيش دانسته ها، علاقه و انتظارات مفسر در فرايند فهم و تفسير قرآن» اختلاف نظر دارند.