پديدارشناسي تجارب بي‌عدالتي آموزشي و پژوهشي دانشجويان مبتني بر رويكرد قابليت (مطالعه موردي: يك دانشگاه جامع دولتي در تهران)

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسايي بي‌عدالتي‌هاي آموزشي و پژوهشي موجود نسبت به دانشجويان در حين تحصيل بود. روش شناسي: پژوهش حاضر از نظر نوع هدف، كاربردي و از نظر شيوه اجرا، توصيفي بود. به اين منظور، از رويكر كيفي پديدارشناسي بهره گرفته شد. جامعه اين پژوهش، دانشجويان يكي از دانشگاه‌هاي جامع دولتي شهر تهران در سال تحصيلي 991398 بودند. تعداد 20 دانشجو طبق اصل اشباع نظري با روش نمونه‌گيري هدفمند و نمونه‌گيري معيار انتخاب شدند. گردآوري داده‌ها از طريق انجام مصاحبه نيمه‌ساختاريافته صورت گرفت. روايي محتوايي ابزار مصاحبه توسط متخصصان موضوع و پايايي آن نيز با روش پايايي بين دوكدگذار با ضريب %78 مورد تأييد قرار گرفت. براي تحليل داده‌ها نيز، روش تحليل مضمون فان كام به كار گرفته شد.  يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه بي‌عدالتي آموزشي هشت مضمون اصلي و 45 مضمون فرعي و بي‌عدالتي پژوهشي پنج مضمون اصلي و 21 مضمون فرعي داشت. مضمون‌هاي اصلي بي‌عدالتي در زمينه آموزشي، شامل ضعف اساتيد در ياددهي، جدي نگرفتن درس و آموزش، انتقادپذيري پايين اساتيد، بي‌ضابطه‌بودن ارزيابي دانشجويان، تخريب انگيزه دانشجو، تحقير دانشجو، به رسميت نشناختن تنوع دانشجويان، و محدود بودن امكان دسترسي به استاد بودند. در زمينه پژوهشي نيز، مضمون‌هاي اصلي بي‌عدالتي شامل تبعيض در پذيري دكتري، ايجاد محدوديت در همكاري با اساتيد، ضعف و تبعيض در ارائه راهنمايي علمي، نگاه ابزاري به دانشجو، و مشكلات تأمين منابع مورد نياز پژوهش‌ها مي‌شدند. اين بي‌عدالتي‌ها به عنوان عواملي هستند كه تأثيرات منفي بر ايجاد و تقويت قابليت‌هاي اساسي دانشجويان، يعني احترام و كرامت، دانش و تخيل، انسجام عاطفي، آمادگي يادگيري، صدا، داشتن آرزو، استدلال عملي، و روابط و شبكه‌هاي اجتماعي مي‌گذارند.بحث و نتيجه‌گيري: برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي براي اساتيد با موضوع عدالت آموزشي و پژوهشي، افزايش تنوع اساتيد و محتواي آموزشي ارائه‌شده متناسب با تفاوت‌هاي دانشجويان، توجه به نظرات دانشجويان در مسائل مختلف دانشگاه و رسيدگي به اعتراض‌هاي آنان، راهكارهايي هستند كه براي رفع بي‌عدالتي‌هاي موجود توصيه مي‌شوند.