مطالعه قوم نگارانه فرهنگ‌ سازماني مدرسه بر اساس ديدگاه شاين: مطالعه موردي دو مدرسه ابتدايي شهر مشهد

هدف: هدف اين پژوهش مطالعه قوم نگارانه فرهنگ‌ سازماني دو مدرسه ابتدايي شهر مشهد بر اساس ديدگاه شاين بود.روش‌شناسي: اين مطالعه از نظر هدف كاربردي و از نظر شيوه اجرا  قوم‌نگاري با رويكرد كيفي بود. نمونه موردمطالعه را 15 نفر از مديران، معاونان، معلمان و دانش آموزان در دو مدرسه ابتدايي  دخترانه و پسرانه در شهر مشهد در سال تحصيلي 99-1398 تشكيل دادند كه به شيوه هدفمند و طبق اصل اشباع انتخاب شدند. كفايت حجم نمونه بر اساس اشباع نظري تعيين شد. جهت گردآوري داده‌ها از روش مشاهده‌ نيمه مشاركتي و مصاحبه نيمه ساختاريافته و براي تحليل داده‌ها از تكنيك كدگذاري در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و گزينشي بهره گرفته شد. اعتبار نتايج بر اساس معيارهاي چهارگانه گوبا و لينكن و با اطمينان از ميزان «موثق بودن» داده‌ها و نيز كدگذاري و بازبيني توسط اعضاي تيم پژوهش تأمين شد.يافته‌ها: نتايج حاكي از شناسايي و استخراج 37 مقوله گزينشي در سه سطح  الگوهاي رفتاري (18 كد گزينشي)،  ارزش‌ها و هنجارها (12 كد گزينشي) و مفروضات بنيادين و باورها (7 كد گزينشي) بر اساس ديدگاه  شاين بود. از مجموع 436 كد باز، 227 كد در سطح الگوهاي رفتاري، 121 كد در سطح ارزش ها و باورها و 88 كد در سطح مفروضات بنيادين شناسايي شدند. از مجموع 88 كد محوري نيز 42 كد در سطح الگوهاي رفتاري، 29 كد در سطح ارزش ها و هنجارها، و 17 كد در سطح مفروضات بنيادين فرهنگ‌سازماني استخراج شدند. از ويژگي‌هاي مهم فرهنگ سازماني در سطح الگوهاي رفتاري مي‌توان به تعامل اجتماعي ضعيف ميان اعضاي مدرسه و رفتار نامناسب كادر مدرسه با دانش آموزان و در سطح ارزش‌ها و هنجارها به همكاري، همدلي اجتماعي با والدين و انگيزش دانش آموزان و در سطح مفروضات به تعاون و همكاري والدين و دانش آموزان در امور مدرسه، نظارت و مديريت رفتار انضباطي دانش آموزان و كاركنان اشاره نمود. بحث و نتيجه‌گيري: نظر به غلبه ويژگي‌هاي فرهنگ سازماني بوروكراتيك، رسمي و قيمي از نوع كنترلي به ويژه دوگانگي بين بوروكراسي و مشاركت طلبي ضروري است توجه ويژه‌اي به مقوله نرم  و چندلايه‌اي فرهنگ سازماني مدرسه كه رفتارهاي آشكار اعضاي مدرسه را به‌ويژه در امر آموزش و يادگيري تحت تأثير قرار مي‌دهد، در فرايند سياست‌گذاري و تصميم‌گيري آموزشي از سوي سياست‌گذاران آموزشي به‌ويژه مديران مدارس صورت گيرد.