شناسايي مؤلفه‌هاي آموزش حقوق شهروندي در نظام آموزشي كشور از نظر صاحب‌نظران: يك پژوهش آميخته

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسايي مؤلفه هاي آموزش حقوق شهروندي در نظام آموزشي كشور از نظر صاحب‌نظران بود.روش شناسي: اين پژوهش با رويكرد تركيبي آميخته اكتشافي انجام‌ شد. جامعه آماري بخش كيفي، متخصصان و اساتيد دانشگاه هاي سراسري كشور در حوزه حقوق شهروندي در سال 1399 بودند كه 15 نفر طبق اصل اشباع نظري با روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماري بخش كمي، معلمان شهر سمنان در سال تحصيلي 1400-1399 بودند كه 267 نفر با استفاده از فرمول كوكران و روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش كيفي مصاحبه نميه ساختاريافته و بررسي اسناد موجود در اين زمينه بود. در بخش كمي پرسش نامه محقق ساخته مبتني بر داده هاي بخش كيفي بود. ميزان پايايي در بخش كيفي با روش هولستي 0.85 محاسبه شد كه حاكي از پايايي مطلوب بود و روايي با استفاده از معيار كيفيت (مؤثق بودن) سنجيده و مورد تأييد قرار گرفت. در بخش كمي، براي سنجش روايي پرسشنامه از تحليل عامل تأييدي و براي محاسبه پايايي از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد، كه مقدار بار عاملي تمام مؤلفه هاي پرسشنامه بالاتر از 0.3 بود و آلفاي كرونباخ براي همه ابعاد بالاتر از 0.70 بدست آمد. در بخش كيفي داده ها با روش تحليل مضمون و در بخش كمي داده ها با روش تحليل عامل تأييدي در نرم افزارهاي SPSS 21 و LISREL 8.5 تحليل شدند.يافته ها: نتيجۀ تحليل داده ها در بخش كيفي منجر به شناسايي ۵۶ مضمون پايه، 11 مضمون سازمان دهنده فرعي در زمينۀ حقوق شهروندي گرديد كه در قالب ۴ مضمون سازمان دهنده اصلي حقوق اجتماعي با سه مضمون فرعي (حمايت هاي مالي و درآمدي، حقوق آموزشي و بهداشتي، حمايت هاي قضايي)، حقوق سياسي با دو مضمون فرعي (حقوق عضويت و مشاركت، حقوق شركت در تجمعات)، حقوق مدني با چهار مضمون فرعي (آزادي عملكرد فردي، آزادي انديشه، آزادي اقتصادي و اجتماعي، حقوق مربوط به مساوات)، حقوق فرهنگي با دو مضمون فرعي (حداقل حقوق فرهنگي پايه، حمايت ها و حفاظت هاي فرهنگي) سازمان‌دهي شدند. نتايج تحليل عامل تأييدي حاكي از تأييد بار عاملي مضمون هاي پايه و سازمان دهنده جهت اندازه گيري آموزش حقوق شهروندي بود.بحث و نتيجه گيري: با توجه به مضامين شناسايي شده، برنامه ريزي براي آموزش حقوق شهروندي در مدارس كشور و آگاه نمودن دانش آموزان ضروري است. بنابراين لازم است تا مسئولان نظام آموزشي توجه و اهتمام بيشتري نسبت به آموزش حقوق شهروندي و گنجاندن مطالب بيشتري از اين حقوق در كتاب ها و برنامۀ درسي دانش آموزان داشته باشند.