بازشناسي اسباب علمي و اجتماعي اختلاف روايات با تأكيد بر نوآوري‌هاي آيت‌الله سيستاني

«اختلاف حديث» يكي از معضلات فراروي اهل تحقيق در دانش‌هاي اسلامي به‌ويژه علوم حديث است؛ زيرا به ‌طور فراوان، عالمان شاخه‌هاي گوناگون معرفتي در يك موضوع، با دو يا چند حديث مختلف، مواجه مي‌گردند. اين محققان ابتدا بر پايه خود حديث، آن‌گاه با بهره‌گيري از ديگر ادله، به راه‌كارهايي براي رفع اختلاف و يافتن حديث معتبر از ميان احاديث متعارض دست‌يافته‌اند. تلاش‌هاي علمي دانشمندان به دليل اهميت مسأله اختلاف روايات، همچنان ادامه دارد. «آيت‌الله سيدعلي سيستاني»، دراين‌باره داراي آرا و آثاري است كه به جهت داشتن نوآوري و كشف عرصه‌هاي ناشناخته، براي حل مسايل مرتبط با دانش اختلاف حديث، بسيار راه‌گشاست. بر پايه يافته‌هاي علمي ايشان، اولين گام بايسته تحقيق براي حل اختلاف حديث، شناخت اسباب آن در مراحل صدور و وصول است. همچنين بخشي از اين اختلافات، غير واقعي و مربوط به اسباب فهم نكردن دقيق احاديث، از جمله: نشناختن اسلوب كلام اهل‌بيت(ع)، مقامات مختلف ايشان و همچنين مداليل احاديث است؛ چنان‌كه شناخت شرايط مخاطب، جامعه و عرف مستفتي، بر فهم درست حديث و رفع اختلاف ميان احاديث اثر مي‌گذارد. قابل ذكر است كه از ديدگاه آيت‌الله سيستاني جمع شايسته ميان اخبار متعارض، نه آن جمعي است كه به «جمع عرفي» معروف است بلكه جمعي است مبتني بر اسبابي همچون شناخت لحن و معاريض و اسباب كتمان كه ايشان آن را «جمع استنباطي» ناميده‌اند.