تحليل و ارزيابي ديدگاه حسن‌ بن زين‌الدين عاملي در مواجهه با آسيب گسست اسناد در منتقي‌الجمان و معالم‌الدين

حسن بن زين‌الدين عاملي از عالمان برجسته شيعه در قرن دهم و يازدهم هجري در منطقه جبل عامل است كه با رويكرد سندمحور نسبت به احاديث، به پالايش روايات مهم‌ترين منابع روايي شيعه روي آورد و با ارائه آراء رجالي، فقه‌‌الحديثي و نقدالحديثي خود در كتب گوناگون، نسبت به عالمان پيشين، گامي فراتر در ارتقاء دانش حديثي شيعه برداشت. از اين‌رو، جايگاه علمي و رويكرد نقادانه شيخ حسن نسبت به روايات، شناخت انديشه‌هاي نقدالحديثي او را حائز اهميت مي‌نمايد. پژوهش حاضر، به منظور شناخت نحوه تعامل صاحب معالم با آسيب‌هاي ناظر به گسست اسناد روايات، در محدوده دو كتاب منتقي‌الجمان و معالم‌الدين با روش مطالعه كتابخانه‌اي و رويكرد توصيفي ـ تحليلي گردآمده است. در پي بررسي آراء عالمان متقدم همچون علامه حلي، شهيدثاني و مقدس اردبيلي، توجه اندك ايشان نسبت به اين نوع آسيب‌هاي سندي مشاهده مي‌شود و در مقابل، روشمندي و توجه بيشتر و دقيق‌تر شيخ حسن براي تشخيص و اصلاح اين آسيب‌ها از رهگذر مراجعه به كتب رجالي و فهرست‌ها، شناخت طبقات راويان، بهره‌گيري از اسناد مشابه و مشهور و نقل متناظر روايات در ساير كتب روايي نمايانست. هرچند، پژوهش‌هاي صاحب معالم نيز گاه در پي عدم جامع‌نگري و تتبع ناقص، به ارائه تحليلي نادرست و قضاوت زودهنگام انجاميده است.