تعامل حوزه حديثي مدائن با ديگر مراكز حديثي در سده دوم و سوم هجري

مدائن، منطقه‌اي ناشناخته يا كمتر شناخته در حوزه مطالعات حديثي است كه طي سده‌هاي دوم و سوم هجري، راويان شيعه و سني با گرايش‌هاي گوناگون فقهي و كلامي را در خود جاي داده است. خاندان‌هاي «بنو حكيم»، «بنو صَدَقه» و «بنو موسي» از جمله بيوت حديثي شيعي مدائني هستند. شناخت تعامل راويان يك ديار با ديگر مراكز حديثي، حديث‌پژوه را ياري مي‌دهد تا ميزان اثرپذيري يا اثرگذاري راويان يك منطقه از مناطق ديگر را برآوُرد كند و در صورت كمبود اطلاعات در مورد مذهب و گرايش فقهي يا كلامي آن منطقه، بتواند با بررسي مراودات حديثي، بخش زيادي از زمينه‌ها و گرايشات حديثي آنان را تخمين بزند. اين پژوهش كه با روش توصيفي ـ تحليلي و استفاده از منابع كتابخانه‌اي سامان يافته، پس از بررسي خاندان‌هاي روايي شيعي حاضر در مدائن در قرن دوم و سوم هجري و شمارش تعداد روايات آن‌ها در كتب اربعه، به شيوه‌هاي دستيابي به ارتباط مراكز حديثي پرداخته و به دست آورده كه حوزه حديثي مدائن با حوزه‌هاي حديثي ديگري چون كوفه، بصره، واسط، بغداد، شام، خراسان، مصر و تفليس ارتباط داشته است. در اين ميان، حوزه حديثي شيعي مدائن با مراكز حديثي كوفه، واسط و تفليس ارتباط داشته، و در فضاي حديثي اهل سنت نيز، مركز حديثي مدائن با مراكز حديثي بصره، واسط، بغداد، شام، خراسان و مصر در تعامل بوده است.