تأثير حضور آسمان در فضاي معماري بر بهداشت و سلامت روان انسان و كاهش جرم

اهداف: تغيير سبك زندگي انسان در دهه‌هاي اخير، با بي‌توجهي به حضور محيط طبيعي در فضاي زيست انسان همراه بوده و درنهايت منجر به رشد جامعه‌اي بيمار از منظر ساحت جسماني، رواني و معنوي گرديده و خشونت و ونداليسم را در جامعه افزايش داده است. به همين منظور، هدف اصلي پژوهش حاضر، تبيين ارتباط بين حضور آسمان در فضاي معماري و سلامت روان انسان و كاهش جرم بود.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش، توصيفي-تحليلي است كه در نيمه اول سال ۱۴۰۰ در مجتمع‌هاي مسكوني پرديسان قم انجام شد. نمونه‌اي به حجم ۱۱۰ خانوار به ‌صورت تصادفي ساده از محلات بسيج و اتحاديه كاركنان كه بخشي از محلات محدوده پرديسان با انبوهي از مجتمع هاي مسكوني است، به دليل وجود ساكنان بومي، انتخاب شدند تا به پرسش‌نامه محقق‌ساخته سلامت جسمي، رواني، معنوي انسان از حيث حضور آسمان در فضاي زندگي پاسخ دهند. روايي صوري و محتوايي پرسش‌نامه مورد استفاده بررسي و تأييد شد. همچنين پرسش‌نامه در سه بعد جسمي، رواني و معنوي با آلفاي كرونباخ به ترتيب 0/922، 0/813 و 0/775 پايايي مطلوبي داشت. با توجه به محدوديت تردد و ارتباط در شرايط كرونا، پرسش‌نامه‌ها به صورت غيرحضوري و آنلاين تكميل شدند. تجزيه‌وتحليل داده‌ها با استفاده از آزمون تحليل رگرسيون دوگانه، در قالب نرم‌افزار SPSS ۲۶ انجام شد.يافته‌ها: نتايج ۹۷ خانوار ساكن در مجتمع‌هاي مسكوني پرديسان قم بررسي شد كه ۴۶ نفر آنها (47/4%) خانم و ۵۱ نفر آنها (52/6%) آقا، ۵۹ نفر (60/8%) در دره سني جوان و ۳۸ نفر (39/2%) در رده سني ميان‌سال بودند. نتايج تحليل رگرسيون، نشان داد كه حضور آسمان در فضاي معماري از ميان مؤلفه‌هاي سلامت جسماني، رواني و معنوي، بر تمامي ساحات انسان تأثير معنا‌داري داشت و با وجود ضريب همبستگي ۶۲ درصدي بين ساحت‌ها، تغييرات ساحت رواني به‌اندازه ۳۸ درصد توسط ساحت معنوي و جسماني تعيين ‌شد و ۶۲ درصد به عوامل مرتبط با مسئله روان مرتبط بود و با مقايسه مقدار ثابت رگرسيون 18/442 و ضريب ساحت جسماني 0/217 و ضريب ساحت معنوي 0/582، تأثير بيشتر ساحت معنوي بر آرامش رواني انسان تبيين گرديد.نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه حضور آسمان در فضاي زندگي انسان‌ها علاوه بر آسايش جسماني، ازنظر روان‌شناسي و معنوي نيز موجب آسايش بوده و حضور آسمان در فضاي معماري و انسان‌ساخت، بيش از هر چيز، باعث ارتقاء بهداشت و سلامت روان انسان و عدم تمايل او به جرم و خشونت مي‌گردد.