پديد آورندگان :
بي نوا، صفيه دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , ياوري، عليرضا دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , شكرپور، مجيد دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي، كرج، ايران
كليدواژه :
اسانس , تنوع شيميايي , دلتا- كادينن , رويشگاه طبيعي , مورتلخ
چكيده فارسي :
مورتلخ (Salvia mirzayanii) يكي از گونههاي چندساله و معطر اندميك و در حال انقراض از تيره نعناع (Lamiaceae) ميباشد كه به‌صورت خودرو در جنوب ايران ميرويد. در اين پژوهش، سرشاخههاي گلدار گياه مورتلخ از پنج رويشگاه در استان هرمزگان شامل دقفينو، سرچاهان، بستك، سيرمند و تنگهزاغ جمعآوري گرديد. نمونهها در سايه و دماي محيط، خشك شدند. استخراج اسانس به روش تقطير با آب توسط دستگاه طرح كلونجر با سه تكرار انجام شد و پس از اندازهگيري مقدار اسانس (درصد وزني به وزني)، نوع و مقدار تركيبات شيميايي موجود در اسانس جمعيت‌ها با استفاده از دستگاههاي گاز كروماتوگرافي گازي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيفسنج جرمي (GC/MS) تعيين گرديد. نتايج نشان داد عملكرد اسانس جمعيت‌هاي دقفينو، سرچاهان، بستك، سيرمند و تنگهزاغ به ترتيب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزني به وزني) بودند. در مجموع تعداد 40 تركيب در اسانس مورتلخ شناسايي گرديد كه از اين تعداد، 28 تركيب در تمام جمعيت‌ها مشترك بودند. بيشترين اجزاي شيميايي شناسايي شده در جمعيت‌هاي دقفينو و بستك (36 تركيب) و كمترين آنها در جمعيت سرچاهان (33 تركيب) ملاحظه گرديد. عمدهترين تركيبات تشكيل‌دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- كادينن، لينالول، 1، 8- سينئول، آلفا- ترپينئول و گاما- كادينن در بين جمعيت‌هاي مورد بررسي بودند. وجود تفاوت بين جمعيت‌هاي مورتلخ نشان داد ضمن تأثير وراثت گياه، اين گونه از پتاسيل سازگاري بالايي نسبت به شرايط اقليمي مختلف برخوردار ميباشد.
چكيده لاتين :
Salvia mirzayanii Rech. f. & Esfand. is an endemic medicinal plant which belonging to the Lamiaceae family where grows wild in Iran. In the present study, the aerial parts of this plant were collected at full flowering stage from four habitats in Hormozgan province including Dagh-e-Fino, Sarchahan, Bastak, Sirmand and Tang-e-Zagh. The plant materials were dried at shade and at room temperature. The essential oils were obtained by hydro-distillation with three replications, the yields were calculated based on dry weight and the oils were analyzed by GC and GC/MS. Results showed that the essential oil contents from Dagh-e-Fino, Sarchahan, Bastak, Sirmand and Tang-e-Zagh natural populations obtained 1.3, 1.2, 1.1, 1.2 and 1.4 (w/w %), respectively. A total of 40 compounds were identified in the essential oils of the aerial parts of S. mirzayanii, of which 28 compounds were common to all natural populations. The most identified chemical components were observed in Dagh-e-Fino and Bastak populations (36 compounds) and the lowest in Sarchahan population (33 compounds). Results of essential oil compound analysis revealed that δ-cadinene, linalool, 1,8-cineol, α-terpineol, γ-cadinene and α-terpinyl acetate were the major compounds among the essential oils of studied populations. Existence of differences among populations of S. mirzayanii showed that in addition to the effect of plant inheritance, it also has a high adaptation potential so that a wide range of climatic conditions.
