بررسي مشخصات فيتوشيميايي و خاصيت آنتي‌اكسيداني روغن و عصاره‌هاي اتانولي و آبي بذر Dracocephalum moldavica L.

Study on phytochemical and antioxidant properties of dragonhead (Dracocephalum moldavica L.) seed oil, ethanol, and aqueous extracts

بادرشبي، با نام علمي Dracocephalum moldavica L. يك گياه دارويي و معطر علفي و يك‌ساله از خانواده نعناعيان (Lamiaceae) است. در اين تحقيق، روغن و عصاره‌هاي آبي و اتانولي بذر بادرشبي (Dracocephalum moldavica L.) تهيه شد و صفاتي مانند كمّيت و كيفيت اسيدهاي چرب، ميزان فيتوسترول‌ها، مقدار تركيب‌هاي فنلي و فلاونوئيدي و درصد مهار راديكال‌هاي آزاد DPPH اندازه‌گيري و مقايسه شدند. روغن بذر به روش پرس سرد استخراج شد. نتايج نشان داد كه بيشترين مقدار پالمتيك اسيد و استئاريك اسيد (به‌ترتيب 9.4% و 3.55%) در عصاره اتانولي وجود داشت. اين در حاليست كه بالاترين درصد اولئيك اسيد (9.7%)، لينولئيك اسيد (19.53%) و آلفا-لينولنيك اسيد (59.01%) از روغن حاصل از پرس سرد، استخراج شد. بالاترين مقدار فيتوسترول كل (833.86 ميلي‌گرم بر 100 گرم وزن خشك) از بذرهايي كه با اتانول عصاره‌گيري شده بودند بدست آمد. عصاره اتانولي حاوي بيشترين مقدار گاما-توكوفرول (38.72 ميلي‌گرم بر 100 گرم وزن خشك) و توكوفرول كل (39.21 ميلي‌گرم بر 100 گرم وزن خشك) بود. بيشترين محتواي تام فنلي (17.4 ميلي‌گرم معادل اسيد گاليك بر گرم خشك نمونه) و فلاونوئيدي (112.12 ميلي‌گرم معادل كوئرستين بر گرم خشك نمونه) در عصاره اتانولي بذر بادرشبي و كمترين مقدار آنها (نزديك به صفر) در روغن ديده شد. بالاترين درصد مهار راديكال‌هاي آزاد DPPH نيز در عصاره اتانولي ديده شد. به‌طوركلي، اتانول به‌عنوان بهترين حلال براي استخراج عصاره بذر بادرشبي جهت حفظ بيشتر صفات كيفي پيشنهاد مي‌شود.

Dragonhead with the scientific name of Dracocephalum moldavica L., is an annual medicinal and aromatic herbaceous plant from Lamiaceae family. In this research, D. moldavica seed oil, aqueous, and ethanol extracts were prepared and quantity and quality of fatty acids, phytosterols amount, phenolic and flavonoid compounds contents, and DPPH radicals scavenging activity were measured. The seed oil was extracted by cold press method. The results showed that the highest amount of palmitic and stearic acids (9.4 and 3.55%, respectively) was obtained in the ethanol extract. While, the highest amount of oleic (9.7%), linoleic (19.53%), and α-linolenic (59.01%) acids were found in the oil. The ethanol extract exhibited the highest amount of total phytosterol (833.86 mg.100 g-1 DW), γ-tocopherol (38.72 mg.100 g-1 DW), and total tocopherol (39.21 mg.100 g-1 DW). The highest total phenolic (17.4 mg GAE.g-1 DW) and flavonoid (112.12 mg QE.g-1 DW) contents were found in the ethanol extract of seeds and lowest of them (near to zero) was found in the seed oil. Also, the ethanol extract showed the highest DPPH radicals scavenging activity. Overall, ethanol is recommended as the best solvent for extracting dragonhead seed extract to maintain more qualitative properties.