اثر متغيرهاي محيطي بر وقوع و گسترش بيماري طاعون نشخواركنندگان كوچك در استان مركزي

The Effect of Environmental Factors on the Occurrence and Spread of Pest Des Petits Ruminants Disease in Markazi Province, Iran

شيوع چند باره طاعون نشخواركنندگان كوچك (PPR) طي ده سال گذشته در ايران با اثرات ويران ‌كننده‌اي بر جمعيت‌هاي بز وحشي، گوسپند وحشي، و نشخواركنندگان كوچك اهلي همراه بوده است. پژوهش حاضر با هدف پيش‌بيني گستره‌ي احتمالي وقوع و شيوع بيماري، شناسايي عوامل محيطي و سيماي سرزمين مؤثر بر گسترش آن و شناسايي مسيرهاي انتقال بيماري توسط ميزبانان وحشي در استان مركزي انجام شد. با استفاده از مدل بي‌نظمي بيشينه، ارزيابي احتمال رخداد طاعون نشخواركنندگان كوچك يكبار براي دام و حيات‌وحش به صورت جداگانه و همچنين، براي هر دو گروه به‌طور همزمان انجام گرفت. تئوري مدار‌‌الكتريكي نيز به منظور شناسايي مسيرهاي جابه‌جايي و انتقال بيماري از طريق ميزبان‌هاي وحشي ويروس طاعون نشخواركنندگان كوچك مورد استفاده قرار گرفت. شاخص عملكرد مدل به ترتيب در مدل‌‌هاي اجرا شده با داده‌هاي وقوع بيماري در دام، حيات‌‌وحش و دام-حيات وحش 0/727، 0/997 و 0/849 محاسبه گرديد. بارش مرطوب‌ترين ماه مهم‌ترين متغير تأثير‌گذار بر شيوع بيماري در استان مركزي شناسايي شد. مسيرهاي بالقوه مهاجرتي گوسپند وحشي حاصل از تئوري مدار‌‌الكتريكي منطبق بر مناطق داراي احتمال زياد وقوع بيماري بود. نتايج مطالعه حاضر مي‌تواند در توسعه روش‌هاي مديريتي مؤثر بر پيشگيري از شيوع اين بيماري كشنده در حيات وحش كشور مؤثر باشد.

The prevalence of the Pest des petits ruminants (PPR) over the past ten years in Iran has resulted in devastating effects on the wild goat (Capra aegagrus) and mouflon (Ovis gmelini) populations, as well as small domestic ruminants. The aim of this study was to identify areas with high risk of PPR outbreak, determine the environmental and landscape factors affecting the spread of the disease, and identify the transmission corridors of the disease through the wild hosts of PPR virus in Markazi province. The risk of occurrence of PPR was mapped once in livestock and wildlife separately and also jointly for both groups using maximum entropy model. An electrical circuit model was used to identify migration corridors and evaluate the transmission of disease through the wild hosts of the PPR virus. The model performance index was calculated 0.727 for livestock, 0.997 for wild ruminants, and 0.849 for both groups. The results showed that precipitation of the wettest month was the most important variable affecting the prevalence of PPR. Potential migration corridors of wild sheep matched the areas where the risk of PPR occurrence was high. The results of the present study can be operative in developing effective methods to prevent the spread of this fatal disease in the country's wildlife.