هويت زنانه و قوميت در تاريخ موسيقي تبريز از 1285 تا 1400

ترك زبان‌هاي ساكن ايران و حوزه‌ي جغرافياييِ آذربايجان، از دوران مشروطه تا عصر حاضر (1285- 1398)، تاريخي پر فراز و نشيب داشته‌اند. در اين دوران، موقعيتِ هنر و فرهنگ – از جمله موسيقي و جريانات مربوط به آن، با جريانات جامعه در نوسان بوده است. در نگاه موازي به تاريخ اجتماعي و تاريخ موسيقي در اين حوزه دو نكته‌ي بسيار مهم در رابطه با موسيقي و حضور زنان ديده مي‌شود. نخست اينكه در دوران و شرايط مختلف، موسيقي در لايه‌هاي زيرين جامعه به حيات فرهنگي خود ادامه داده‌ و در هر زمان كه امكان حضور در عرصه‌هاي اجتماعي مهيا بوده دوباره به شكل عمومي ظهور كرده است. دوم اينكه در راستاي ساختن هويتِ فردي و اجتماعي، زنان از اين موسيقي به عنوان يكي از عناصر فرهنگي كمك گرفته‌اند تا بتوانند حضور اجتماعي خود را تثبيت كنند. در اين پژوهش كه بر پايه‌ي تاريخ‌ نوشته‌هاي منتشر شده، اسناد گردآوري شده‌، آرشيو شخصي نگارندگان و همچنين گفتگو با هنرمندان مطلعِ در مورد موسيقي آذربايجاني انجام شده، ابتدا به طور اجمالي تاريخ و وقايع موسيقايي در بازه‌ي زماني ذكر شده را با توجه به موضوع حضور زنان بازخواني مي‌كنيم. پس از آن به موقعيت‌ و فعاليت‌هاي زنان موسيقيدان در تاريخ آذربايجان به ويژه در تبريز مي‌پردازيم. خواهيم ديد يكي از راه‌هاي برساختِ شخصيت اجتماعي براي زنِ آذربايجاني، پرداختن به موسيقي بوده است و اين موضوع را از منظر ساختاري و با تمركز بر مفهوم هويت، مورد تحليل قرار خواهيم داد.