سه الگوي رفتاري خوراك ايرانيان

غذا و خوراك از مهمترين نيازها و فعاليت هاي اجتماعي بشري است كه بدون آن امكان تكوين و بسط ديگر توانش هاي انساني وجود ندارد. يكي از ويژگي هاي بنيادين فرهنگي هر جامعه آداب مربوط به خوراك مردمان آن جامعه است. مساله اساسي نوشتار از اين قرار است كه آيا مي توان براي ساخت فرهنگي خوراك ايرانيان الگوهايي ترسيم و طراحي كرد؟ و اينكه چه تغييراتي در ساخت فرهنگ غذايي ايرانيان در خلال تاريخ به وجود آمده است؟ فرضيه اصلي نوشتار متضمن اين ايده است كه ميان نوع جامعه و كنش هايي غذايي مردم ايران ارتباط وثيقي برقرار بوده است بطوريكه در جامعه گماينشافتي ايران ماقبل معاصر كنش هاي جمعي در رفتارهاي غذايي سيطره داشته است و با پيدايش جامعه گزلشافتي رفتارهاي فردي بر عرصه غذا حكمفرما مي گردد. نتايج پژوهش مويد سه پارادايم غذايي مي باشد: كهن الگوي ايراني، الگوي عربي ـ اسلامي و پارادايم مدرن كه هر يك واجد خصائص خاص خود هستند. در كهن الگوي ايراني ابزار فلزي چون قاشق و كارد استعمال مي شده است، در حالي كه در الگوي عربي ـ اسلامي غذا با سه انگشت دست صرف مي شده است. دو الگوي نخست با وجود تمايزاتشان، برآمده از جامعه گماينشافتي بوده و در اين سطح كنش هاي جمعي همچون «همكاسه شدن» كه جلوه اي از همبستگي اجتماعي مي باشد، سيطره دارد. اما در پارادايم سوم كه از فرنگ وارد شده است، كنش فردگرايانه همچون استعمال قاشق، چنگال، كارد و بشقاب اختصاصي غلبه دارد كه اين ساخت فرهنگي جلوه اي از جامعۀ گزلشافتي به شمار مي آيد.