كاربست معيارهاي مكان يابي مدارس سبز در راستاي افزايش پايداري محيطي، مورد مطالعاتي: محله فهادان شهر يزد

Application of Green School Site Selection Criteria to Increase Environmental Sustainability; Case Study: Fahadan Neighborhood of Yazd

فرايند مكان يابي تحت تأثير عوامل سازگاري، آسايش، مطلوبيت و ايمني قرار دارد. ولي اين معيارها فاقد برخي از شاخص هاي مدارس سبز هستند. بافت تاريخي شهر يزد به عنوان نمونه اي مطرح است كه بسياري از اصول پايداري در آن قابل پيگيري مي باشد. با اين حال مكان يابي مدارس سبز به عنوان اولين گام در دستيابي به پايداري محيطي در برنامه ريزي هاي كاربري زمين در آن كم تر مورد توجه شهرسازان بوده است كه اين موضوع مسأله اصلي پژوهش حاضر است. از اين رو در اين پژوهش با تطبيق معيارهاي مكان يابي مدارس و شاخص هاي مدارس سبز، چهارچوب نظري و مدلي براي مكان يابي مدارس سبز ارائه و از آن در ارزيابي مدارس محله تاريخي فهادان يزد استفاده شده است. با راهبرد موردپژوهي، گردآوري داده ها با استفاده از اسناد و مطالعات كتابخانه اي صورت پذيرفته و براي هر يك از زيرمعيارهاي مؤثر در مكان يابي مدارس سبز به كمك سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)، تكنيك AHP در نرم افزار Expert Choice مكان كنوني مدارس در مورد مطالعاتي ارزيابي و مكان هاي مستعد قرارگيري مدارس سبز نيز معرفي شده اند. نتايج حاكي از آن است كه زير معيارهايي مانند «استفاده از زمين هاي متروكه»، «استفاده از قطعات نيازمند نوسازي و مرمت»، «جهت گيري ساختمان به سمت نور مطلوب»، «استفاده از باد مطلوب در جهت تعديل دماي محوطه»، «جلوگيري از اشراف ساختمان هاي اطراف به مدرسه» و همچنين «دارا بودن حداكثر فضاي باز» و «ميزان شيب زمين (10 - 0 درصد)» مي توانند به مدل هاي كنوني مكان يابي اضافه شوند. به طور كلي بر اساس مدل مكان يابي پيشنهادي، بين مكان گزيني مدارس ابتدايي واقع در بافت محله فهادان شهر يزد و معيارهاي مكان يابي سبز اختلاف قابل توجهي وجود دارد. در مجموع مي توان گفت معيار آسايش و ايمني در مكان يابي مدارس ابتدايي اين محله كم تر مورد توجه قرار گرفته است. مكان هاي پيشنهادي براي احداث مدارس سبز در اين محله مي توانند در ارتقاي پايداري محيطي نيز مؤثر باشند.

The site selection process is influenced by compatibility, comfort, desirability, and safety factors. But, these criteria lack some of the green school indicators. The historical texture of Yazd is an example in which many sustainability principles can be seen. However, green school site selection as the first step in achieving environmental sustainability in land use planning has been less considered by urban planners, the key subject of the current study. Consequently, in the current study, by matching the criteria for school site selection and green school indicators, a theoretical framework and a model for green school site selection have been offered to evaluate the schools in the historical neighborhood of Fahadan, Yazd. With the case study strategy, data collection was done using library studies. Next, the current locations of the schools in the area studied have been assessed in terms of each of the effective sub-criteria in the green school site selection and the places suitable for the establishment of green schools have been introduced using the GIS software and AHP technique in the Expert Choice software. Results indicate that sub-criteria such as “use of abandoned land,” “use of lots in need of renovation,” “orientation of the building towards the desired light,” “use of the desired wind to adjust the ambient temperature,” “preventing the surrounding buildings from overlooking the school,” as well as “having maximum open space” and “land slope of 0-10 percent” can be added to current site selection models. In general, based on the proposed site selection model, it is observed that the sites selected for primary schools in the Fahadan neighborhood of Yazd are not in accordance with the green school site selection criteria. Generally, it can be said that the criteria of comfort and safety have received less attention in the primary school site selection in this.