نقد رمان «شكار كبك» از رضا زنگي آبادي براساس مباني روان شناسي ژاك لاكان

Critique of Reza Zangiabadi's Novel "Shekar-e Kabk (Hunting in Quebec)" Based on Jacques Lacan Psychology’s Theory

ژاك لاكان بدون‌شك يكي از تاثيرگذارترين چهره‌هاي دانش روان‌شناسي بعد از زيگموند فرويد است كه انديشه‌هايش نه‌تنها در زمينه روان‌شناسي، بلكه در ساير زمينه‌ها همچون ادبيات، انسان‌شناسي، علوم اجتماعي و مطالعات زنان اثرگذار بوده است. مهم‌ترين ايده اين روان‌شناس، تشريح فرايند فرديت، ذيل نظام سه‌گانه «ساحت‌هاي خيالي»، «نمادين» و «امر واقع» است. ديدگاه‌هاي وي كه در شرح ايده‌هايش در زمينه سوبژكتيويته و ناخودآگاه، به اصطلاحاتي همچون استعاره و مجاز توجهي ويژه دارد، در مطالعات ادبي در مركز توجه قرار گرفته است و يكي از شاخه‌هاي نقد روان‌شناسانه، خوانش متون ادبي براساس آموزه‌هاي اوست. رمان «شكار كبك» رضا زنگي‌آبادي ازجمله آثار داستاني ساليان اخير است كه مورد اقبال مخاطبان و منتقدان قرار گرفته است. اين رمان، سرگذشت نوجواني معصوم را روايت مي‌كند كه به دليل مصايب و پيش‌آمدهاي زندگي‌، به قاتلي بي‌رحم تبديل مي‌شود. مقاله حاضر در صدد است تا به شيوه توصيفي- تحليلي با رويكرد تحليل مضمون و با در نظر گرفتن مباني فكري ژاك لاكان، اين رمان را تحليل كند و در پي ارزيابي ميزان تاثير عواملي همچون، فقدان مادر و ساير ابژه‌هاي جانشين مادر و همچنين ناكارآمدي پدر و نقش منفي ساير ابژه‌هاي جانشين پدر، در فرايند تبديل «قدرت» از نوجواني معصوم به فردي روان‌پريش و منزوي است. نتايج نشان مي‌دهد گذار اين شخصيت از دوران كودكي به بزرگسالي يا به تعبير لاكان، از «ساحت خيالي» به «ساحت نمادين» به دليل فقدان مادر و ناكارآمدي نقش پدر -كه از نظر لاكان گره‌گاه رواني سوژه در ساحت نمادين محسوب مي‌شود- باعث تعليق دايمي و بدگماني او نسبت به نظم اجتماعي و درنتيجه پناه‌بردنش به دامن ابژه‌هاي مادرانه شده است. موضوعي كه به دليل تعارض با ماهيت ساحت نمادين، زمينه شكل‌گيري اختلال‌هايي همچون پارانويا، ترس، انزوا و بدگماني را در اين شخصيت فراهم آورده است.

Jacques Lacan is undoubtedly one of the most influential figures in the science of psychology after Sigmund Freud, whose ideas have been influential not only in the field of psychology, but also in other fields such as literature, anthropology, social sciences and women's studies. The most important idea of this contemporary psychologist is to describe the process of individuality under the threefold system of imaginary and symbolic and the realm of reality. Reza Zangiabadi's novel "Shekar-e Kabk (Hunting in Quebec)" is one of the remarkable works of recent years, which, in addition to its success among the audience, has been selected as a novel by the jury of the 12th Golshiri Foundation Literary Award. This novel tells the story of an innocent teenager who turns into a ruthless murderer due to the hardships and events of life. The present article, written in a descriptive-analytical manner, seeks to examine the process of transforming Ghodrat from an innocent adolescent into a psychotic and isolated person, using Jacques Lacan's ideas. The results show that the transition of this character from the imaginary to the symbolic realm, which is accompanied by the absence of the mother, due to the negative and dysfunctional role of the father -which according to Lacan is the subject's psychological node in the symbolic realm- causes his permanent suspension and suspicion of social order. As a result, she has taken refuge in maternal objects. This is in conflict with the nature of the symbolic realm and results in mental disorders such as paranoia, fear, isolation and suspicion in the subject.