بررسي مؤلفه هاي مؤثر بر انتشار دي‌اكسيد‌كربن با تأكيد بر نقش مصرف انرژي: مطالعه موردي كشورهاي منطقه منا

Investigating The Factors Affecting Carbon Dioxide Emission With Emphasis on The Role of Energy Consumption: A Case Study of MENA Region Countries

انتشار دي ­اكسيدكربن يكي از مهم­ترين چالش‌هاي پيش روي انسان‌ها است كه توجه بسياري از محققان و سياست‌گذاران را در سال‌هاي اخير به خود معطوف داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسي مولفه­هاي اثرگذار بر انتشار دي­ اكسيد­كربن با تاكيد بر مصرف انرژي است. به­ منظور دستيابي به هدف پژوهش، از الگوي اقتصادسنجي فضايي و داده ­هاي تابلويي مربوط به انتشار دي ­اكسيدكربن كشورهاي منطقه منا در دوره زماني 2015-2000 بهره برده شده است. نتايج گوياي آن است كه انتشار دي اكسيد كربن در كشورهاي منطقه منا اثري معني‌دار بر كشورهاي مجاور در اين منطقه دارد. متغيرهاي مصرف انرژي (0/010)، جهاني شدن اقتصادي (0/134)، صنعتي شدن (0/405) و شهرنشيني (0/042) اثري مثبت و معني‌دار بر انتشار دي­ اكسيد­كربن در منطقه منا دارد. افزون‌براين، مصرف انرژي اثر تقابلي مثبت و معني‌داري با متغيرهاي جهاني شدن (0/361)، صنعتي شدن (0/234) و شهرنشيني (0/085) بر انتشار دي­ اكسيد­كربن دارد. براساس نتايج، پيشنهاد مي­ شود كه با رتبه­ بندي ساختار توليد در صنايع مختلف داخلي، برنامه ­اي جامع در جهت ارتقاي ساختار توليد با فناوري­ هاي مناسب در راستاي كاهش مصرف انرژي در دستور كار قرار گيرد. از سوي ‌ديگر، ضرورت دارد سياست‌گذاران در انتخاب راهكارهاي سياستي، تنها به منافع اقتصادي ملي توجه نكرده و منافع محيط‌زيستي ملي و منطقه‌اي را با توجه به تفاوت­ هاي اقتصادي و صنعتي هر كشور در نظر گيرند.

Carbon dioxide emission is one of important challenges facing humanity, which has attracted the attention of many researchers and policymakers in recent years. The purpose of this study is investigating the factors influencing carbon dioxide emission. For achieving the purpose of paper spatial econometrics model and panel data of MENA countries are used over the period of 2000-2015. The results indicate that carbon dioxide emission in the MENA region countries have significant effect on surrounding countries. Also, the variables of energy consumption (0.01), economic globalization (0.134), industrialization (0.405) and urbanization (0.042) have positive and significant effect on carbon dioxide emission in the MENA region. The interaction among energy consumption and globalization (0.361), energy consumption and, industrialization (0.234) and urbanization (0.085) have a positive and significant effect on carbon dioxide emission. According to the results of this study, it is necessary that policymakers should not only focus on the national economic benefits but also consider the national and regional environmental benefits in policy making.