كليدواژه :
نهج البلاغه , امام علي(ع) , مباني نظري , فرهنگ ملي , اخلاق
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف پژوهش: دين و به طور خاص، اسلاميت يكي از سه عنصر اصلي فرهنگ ملي ايران است و اخلاق هم يكي از اركان چهارگانه اسلام به شمار مي‌رود كه تقيّد يا عدم تقيّد ملي نسبت به اخلاق اسلامي، تأثير قابل توجهي بر فرهنگ ملي ما دارد. تاكنون درباره اخلاق مطالعات گوناگوني به عمل آمده و نهج‌البلاغه نيز به عنوان يكي از منابع مورد وثوق همۀ فِرَق اسلامي كه زمينه‌هاي اخلاقي در آن موج مي‌زند، بارها موردتوجه انديشمندان اخلاق‌پژوه در حوزه اخلاق عملي بوده است؛ لكن از موضوع‌هاي مغفول در اين ميان،«مباني نظري اخلاق در نهج‌البلاغه» و ميزان تأثير آن بر فرهنگ ملي كشور بوده است. لذا هدف اصلي تحقيق حاضر، تحليل مباني نظري اخلاق در نهج‌البلاغه، به عنوان يك مؤلفۀ تأثيرگذار بر فرهنگ ملي است.
روش پژوهش: رويكرد كلي مطالعه، كيفي از نوع تحليل مضمون و روش گردآوري اطلاعات، كتابخآن‌هاي بوده است.
يافته‌ها: مباني نظري اخلاق در نهج‌البلاغه، بر اعتقاد به خداوند و حكيمانه بودن نظام تشريعي او، يقين به معاد و ثواب و عقاب اعمال، توجه به دنيا به عنوان وسيله‌اي براي ساختن آخرتي سعادتمند نه به عنوان غرض غايي و توجه به كرامت ذاتي انسان و دوري از هرچيزي كه اين كرامت ذاتي را مخدوش نمايد، استوار است كه توجه به اين مباني، در ساختن جامعه‌اي عاري از رذايل اخلاقي و در نتيجه، ارتقاي فرهنگ ملي تأثيرگذاراست.
نتيجه‌گيري: دو نتيجه كلي بر اين تحقيق مترتب بوده است: نخست اين‌كه، مباني بنيادين اخلاق نظري نهج‌البلاغه كه بر ديگر شاخه‌هاي اخلاقي سايه افكنده، چهار مبناي اساسي خدا، انسان، دنيا و آخرت است كه امام علي (ع) با توجه دادن انسان به اين مباني با دو رويكرد ايجابي و سلبي، اخلاقيات عملي را تبيين مي‌كند و نتيجة دوّم، آن است كه پايبندي مردم به اين مباني، چهره فرهنگ ملي را اسلامي‌تر نموده و اسلاميت فرهنگي را به طور چشم‌گيري در جامعه نمايان و از پناه بردن به الگوهاي اخلاقي فرهنگ غرب و فرهنگ‌هاي التقاطي مي‌رهاند.
چكيده لاتين :
Introduction & Objective of the research: Nahj al-Balaghah is one of the trusted sources of all Islamic sects in which scientific and literary, mystical and philosophical, theological and doctrinal, cultural and moral fields, etc. are contained; Hence, from the time of its compilation until now, it has always been the focus of thinkers with various intellectual and doctrinal tastes and mixes. One of the neglected topics is the "theoretical foundations of ethics in Nahj al-Balaghah" which, despite the multiplicity of research in the field of practical ethics of Nahj al-Balaghah, this issue has received less attention. Therefore, the main purpose of the present study is to analyze the theoretical foundations of ethics in Nahj al-Balaghah as an influential component on national culture.Research Method: The general approach of the study was a qualitative type of content analysis and the method of data Findings: Theoretical foundations of ethics in Nahj al-Balaghah, on belief in God and the wisdom of His legislative system, certainty in resurrection, reward and punishment of deeds, attention to the world as a means to build a happy hereafter, not as a purpose The ultimate and attention to the inherent dignity of man and the avoidance of anything that impairs this inherent dignity, is based on the fact that attention to these principles is effective in building a society free of moral vices and, consequently, the promotion of national culture.
