خوانشي نو از اسفار اربعۀ صدرايي بر اساس الگوي سفر قهرمان

A New Reading of Ṣadrā’s Al-asfār Al-arbaʿa Based on the Hero’s Journey Narrative Archetype

ملاصدرا فلسفه را علمي براي استكمال همۀ نفوس انساني معرفي مي‌كند و آن را مختص گروه خاصي نمي‌داند؛ اما پيچيدگي مسائل فلسفي و دشواري فهم آن به‌دليل انتزاعي‌بودن بر كسي پوشيده نيست. اين در حالي است كه ازنظر ملاصدرا قوۀ خيال و قدرت سخن دو موهبت الهي است كه امكان فهم و انتقال اين‌گونه مسائل را براي مخاطبان مختلف ايجاد مي‌كند. قوۀ خيال به‌كمك تجزيه و تركيب صور و معاني، پيوسته در حال ايجاد صور و معاني جديد است و زبان با گستره‌اي به‌پهناي خلاقيت ذهن، با تغييرات مداوم در فرم و محتوا، ابزاري است در خدمت ذهن گوينده براي انتقال معاني به ذهن مخاطب. داستان قالبي است كه دو عنصر خيال و سخن فصل مميّز آن از ديگر متون است. در اين مقاله، عناصر داستان از منظر حكمت صدرايي به‌روش توصيفي‌تحليلي تبيين شده و نيز ظرفيت‌‌هاي داستاني‌شدن آن بررسي شده است. وجود تمثيلات در حكمت صدرايي و عرضه‌شدن آن در قالب چهار سفر، امكان خوانشي داستاني از آن را با بهره‌گيري از كهن‌الگوي «سفر قهرمان» فراهم مي‌كند.

Mullā Ṣadrā introduces philosophy as a knowledge for the perfection of all human souls and does not limit to a certain group; the complexity of philosophical issues and the difficulty of understanding them due to their abstract nature, however, is not hidden. Nevertheless, according to Mullā Ṣadrā, the power of imagination and speech are two divine gifts that make it possible for different audiences to understand and convey such complex issues. The power of imagination, by analyzing and combining forms and meanings, is constantly creating new forms and meanings, and language, with a wide range of mental creativity, through continuous changes in form and content, is a tool at the service of the speaker’s mind to convey meanings to the audience. Story is a format which is distinguished from other texts by the two elements of imagination and speech. In this article, the elements of story are explained from the perspective of Ṣadrā’s philosophy in a descriptive-analytical way, and its narrative capacities are examined. The existence of allegories in Ṣadrā’s philosophy and its presentation in the form of four journeys makes it possible to have a narrative reading of it using the old narrative archetype of “hero’s journey”.