ارزيابي عملكرد كمي و كيفي ژنوتيپ هاي مختلف بهاره كلزا (Brassica napus) در پاسخ به تاريخ و فصل كشت در منطقه كرج

Qualitative and quantitative yields of different spring rapeseed (Brassica napus) genotypes in response to sowing season and date in Karaj region

كلزا به‌دليل دارا بودن ژنوتيپهاي بهاره و پاييزه و سازگاري با شرايط آب و هوايي، به‌عنوان نقطه اميدي براي تأمين روغن خوراكي كشور به‌شمار ميآيد. بهمنظور بررسي تأثير فصل كاشت و تاريخ كشت بر عملكرد كمي و كيفي ژنوتيپهاي كلزا، دو آزمايش جداگانه در فصلهاي پاييز و زمستان بهصورت كرتهاي خردشده و در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در طول دو سال (1394-1393 و 1395-1394)، در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج انجام شد. در اين مطالعه، تاريخهاي كشت پاييز شامل 15 مهر، 25 مهر و10 آبان و تاريخهاي كشت زمستان شامل 20 بهمن، 30 بهمن و10 اسفند، به‌عنوان عامل اصلي و ژنوتيپهاي كلزا شامل RGS003، Dalgan، Zabol10، Hyola401 و Hyola4815 بهعنوان عامل فرعي درنظر گرفته شدند. عملكرد دانه و روغن ژنوتيپهاي كلزا در فصل كشت پاييز، 4330 و 1840 كيلوگرم در هكتار بود، درحالي‌كه با كشت در فصل زمستان، مقدار اين صفات با كاهش 43/3 و 46/6 درصدي مواجه شدند. در فصل پاييز، بيشترين عملكرد دانه و روغن با ميانگين 5033 و 2202 كيلوگرم در هكتار متعلق، به تاريخ كشت 15 مهر و در فصل زمستان با ميانگين 2996 و 1248 كيلوگرم در هكتار، به تاريخ 20 بهمن تعلق داشت. بهطوركلي، ژنوتيپ Dalgan بهدليل صفات زراعي مناسب مانند تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، طول خورجين، وزن هزار دانه و همچنين عملكرد بالاي دانه و روغن، براي كشت در نواحي معتدل با اقليمهاي خشك و نيمه خشك مانند كرج پيشنهاد ميشود.

Due to having spring and autumn genotypes and adaptation to weather conditions, rapeseed is considered as a point hope to provide edible oil of country. Two separate experiments were set up as split-plot in a RCBD design with three replications in two fall and winter seasons during two years (2014-2015 and 2015-2016) at the research field of Seed and Plant Improvement Institute to investigate the effect of sowing season and date on the quantitative and qualitative yields of rapeseed genotypes in Karaj, Iran. In this study, the main plots were sowing dates (7, 17, and 27 October in fall sowing and 9 and 19 February, and 1 March in winter sowings) and sub-plots consisted of genotypes (RGS003, Dalgan, Zabol10, Hyola401, and Hyola4815). Rapeseed genotypes grain and oil yields were 4330 and 1840 kg ha-1 in fall sowing, respectively, while these traits were decreased 43.3 and 46.6% respectively, when rapeseed genotypes were planted in winter season. The highest grain and oil yields (5033 and 2202 kg ha-1) belonged to 7 October sowing date in fall sowing, while 9 February had the highest grain and oil yields (2996 and 1248 kg ha-1) in winter sowing. In general, the Dalgan genotype is recommended for cultivation due to suitable agronomic traits such as number of silique per plant, number of grain per silique, silique length, 1000-grain weight, as well as high grain and oil yields in cold temperate regions with arid and semi-arid climates such as Karaj, Iran.