بررسي ژنتيكي صفت مقاومت به بيماري پاخوره (Gaeumannomyces graminis var. tritici) جدايهT-41 در گندم نان ((Triticum aestivum L. با استفاده از روش تلاقي داي‌آلل

Genetic Analysis for take-all (Gaeumannomyces graminis var. tritici) disease resistance in bread wheat (Triticum aestivum L.) using diallel cross

در برنامه هاي اصلاحي، انتخاب والدين براساس قدرت تركيب پذيري عمومي و خصوصي جهت دستيابي به نتايج مطلوب از اهميت زيادي برخوردار است. به منظور بررسي خصوصيات ژنتيكي، قابليت تركيب پذيري عمومي، خصوصي و نحوه عمل ژن هاي مقاوم به بيماري پاخوره در گندم نان، شش ژنوتيپ با شماره­هاي 729، 1622، 2109، 1528، 1546، 1526 به صورت داي آلل يك طرفه تلاقي داده شدند. بذرهاي حاصل از تلاقي ها (F1) و والدين در گلخانه دانشگاه ولي عصر رفسنجان كشت گرديدند و صفات ميزان مقاومت به بيماري پاخوره، وزن خشك ساقه و ريشه، تعداد پنجه و عناصر منگنز (Mn)، روي (Zn)، پتاسيم (K) و آهن (Fe) در بافت گياه اندازه گيري شد . نتايج تجزيه به روش گريفينگ نشان داد كه تركيب پذيري عمومي و خصوصي براي كليه صفات بجز تعداد پنجه و K معني دار بود. بهترين تركيب شونده عمومي از لحاظ مقاومت به پاخوره، والدهاي 1622 و 729 شناخته شدند و بهترين هيبريدها از لحاظ مقاومت به پاخوره، هيبريدهاي 1546 × 2109 و 1528 × 1546 و 1526 × 1622 بودند كه بيشترين تركيب پذيري خصوصي را داشتند. بررسي پارامترهاي ژنتيكي هيمن براي صفات نمره بيماري و شدت بيماري، ضمن تاييد نتايج تجزيه گريفينگ نشان داد كه عمل غالبيت و فوق غالبيت ژن ها دركنترل ژنتيكي اين صفات بيشترين اهميت را دارند . در نهايت با توجه به وراثت پذيري خصوصي و نسبت ژنتيكي (بيكر) پايين در صفت مقاومت به بيماري پاخوره ميتوان گفت كه به نژادي اين صفات در نسل هاي اوليه، پاسخ مناسبي نمي دهد و گزينش پس از رسيدن به خلوص ميتواند موثر باشد كه ميتوان از روش هاي بالك، بالك تك بذر و دابل هاپلوئيدي در بهنژادي گندم استفاده نمود.

To achieve favorable outcomes in breeding programs, selection of parents based on General Combining Ability (GCA) and Specific Combining Ability (SCA) is so important. In order to study the genetic parameters, general and specific combining abilities and the type of disease resistance genes action against take-all disease in bread wheat, 6 wheat genotypes (729, 1622, 2109, 1528, 1546 and 1526) were crossed in one-way diallel cross. Seeds of F1 generations (F1s) and parents were planted in the research greenhouse of Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Iran and take-all disease tolerance, stem and root dry weights, tiller number and elements such as manganese (Mn), zink (Zn), potassium (K) and iron (Fe) concentrations in plant tissue were measured. The results of Griffing analysis showed that general and specific combining abilities were significant for all traits except tiller number and K element. In terms of Take-all disease resistance, the best general combiners were 1622 and 729 genotypes, respectively. The best resistant hybrids were 2109×1546, 546×1528 and 1622×1526 that had the highest specific combining ability. Evaluation of genetic parameters by Hayman method for disease index and disease score confirmed the results of Griffing analysis and showed that the dominance and over dominance of gene actions had the greatest importance in genetic control of the resistance to take-all disease (T-41 isolation). Finally, due to low narrow sense heritability and low genetic ratio in resistance to take-all disease, it can be concluded that selection for resistance to take-all disease does not respond well in early generations, so selection after purity, that done by bulk, single-seed descent and double haploid methods can be effective in wheat breeding.