ارزيابي انتقال مجدد كربوهيدرات‌هاي محلول و برخي خصوصيات فيزيولوژيك ارقام مختلف گندم نان (Triticum aestivum L.) تحت شرايط تنش شوري و بدون تنش

Evaluation of soluble carbohydrates remobilization and some physiological traits of different bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under salt stress and non-stressed conditions

به‌منظور بررسي اثرات تنش شوري بر خصوصيات فيزيولوژيك ارقام گندم، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه پژوهشي گروه زراعت پرديس كشاورزي دانشگاه تهران در سال 1395 به اجرا در آمد. تيمارهاي آزمايش شامل دو تيمار شوري شاهد (1/2 دسي­زيمنس بر متر) و كلريد سديم (16 دسي­زيمنس بر متر) و هفت ژنوتيپ گندم شامل ارقام روشن، اينياء-66، مهدوي، خزر-1، كرج-2، قدس و شعله بود. طبق نتايج آزمايش، تنش شوري، كاهش محتواي نسبي آب، عملكرد، اجزاي عملكرد و نسبت پتاسيم به سديم را در تمام ژنوتيپ­ها به همراه داشت، درحالي‌كه غلظت سديم و انتقال مجدد كربوهيدرات­هاي محلول در آب تحت شرايط تنش افزايش يافت. بالاترين ميزان محتواي نسبي آب و انتقال مجدد كربوهيدرات­ها و همچنين تعداد دانه در شرايط شوري، در ارقام متحمل روشن و اينياء-66 مشاهده شد. همچنين، رقم متحمل روشن، بالاترين غلظت پتاسيم و نسبت پتاسيم به سديم تمامي اندام­هاي هوايي را به خود اختصاص داد، درحالي‌كه رقم قدس و شعله، به‌عنوان ارقام حساس، بيشترين وزن دانه و همچنين بالاترين تجمع غلظت سديم را در تمام اندام­هاي هوايي خود داشتند. نتايج آزمايش نشان داد كه توان رقم در انتقال مجدد كربوهيدرات­هاي محلول، يكي از صفات تعيين كننده­ تحمل به تنش شوري است و اين صفت مي­تواند براي ارزيابي تحمل ارقام مختلف گندم به تنش شوري در پژوهش­هاي آتي مورد استفاده قرار گيرد.

To study the effect of salinity stress on some physiological traits in wheat cultivars (Triticum aestivum L.), a factorial experiment based on randomized complete block design with three replicates was performed at 2017 in the research greenhouse of Agronomy Department, University of Tehran. Salinity treatments at two levels; control (1.2 dS/m) and sodium chloride treatment (16 dS/m) and seven wheat cultivars, Rowshan, Inia-66, Mahdavi, Khazar-1, Karaj-2, Ghods and Shole were the experimental treatments. According to the results, relative water content, yield and its components and potassium/sodium ratio decreased in all genotypes while Na+ content and remobilization of carbohydrates were increased. Salt resistant varieties, Roshan and Inia-66, had the highest level of relative water content, remobilization of soluble carbohydrates and number of grains per spike. In addition, Roshan cultivar showed the highest potassium concentration and K+/Na+ in the shoots, while Ghods and Sholeh as sensitive cultivars had the highest sodium concentration in the shoots. Findings showed that the ability of a cultivar to remobilize soluble carbohydrates is one of the traits that determine salt stress tolerance, hence, this trait is suitable for evaluating salt tolerance of wheat cultivars in the future investigations.