تحليل كيفي كتاب هاي درسي هديه هاي آسمان دوره ابتدايي بر مبناي مؤلفه هاي اخلاق الهي

Qualitative analysis of Hadyehaye Asemani Textbooks in the elementary school based on the components of Divine Ethics

مقدمه: تخلق به مسئوليت‌هاي اخلاقي نسبت به خدا در دوره كودكي كه داراي قلبي پاك هستند همواره دغدغه تعليمات ديني نظام آموزش‌ و پرورش رسمي كشور بوده و براي اين كار برنامه درسي خاصي تدارك ديده شده كه خروجي آن در قالب كتاب درسي مورد استفاده دانش آموزان و معلمان قرار مي‌گيرد. با نظر به اين امر، پژوهش حاضر با هدف تحليل كيفي كتاب­هاي درسي هديه­ هاي آسمان دوره ابتدايي بر مبناي مؤلفه ­هاي اخلاق الهي انجام شد. روش: روش پژوهش تحليل محتواي كيفي جهت ­دار و نمونه آن كتاب­هاي درسي هديه‌هاي آسمان دوره ابتدايي در سال تحصيلي 99-1398 بود كه از طريق سرشماري انتخاب شدند. جهت بررسي كتاب­ هاي مذكور از چك‌ليست محقق ساخته استفاده شد كه روايي آن بر اساس نظرات ده نفر از متخصصان و كارشناسان تربيت اخلاقي حوزوي و دانشگاهي به دست آمد. چك‌ليست موردنظر، اخلاق الهي را در سي‌وسه مؤلفه­ ترسيم كرد كه محققان آن­ها را ذيل سطوح شناختي، عاطفي و عملكردي تقسيم نمودند. نتايج: كتاب‌هاي درسي هديه­ هاي آسمان دوره ابتدايي در حد مطلوبي به سطوح و مؤلفه­ هاي اخلاق الهي پرداخته­اند اما دچار فقر تكنيكي انتخاب و سازمان‌دهي محتوا همچون "فقدان هماهنگي افقي و عمودي بين درسي و بين كتابي، همپوشاني و تكرار مفاهيم اخلاقي، كم‌توجهي به عنصر عقلانيت، دارا بودن رنگ و بوي دخترانه و ناديد گرفتن ويژگي ­هاي شناختي، تحولي و جنسيتي پسران، بيان ناسازوار عذاب­هاي گناه براي اهل جهنم، ماندن در فضاي روستايي و طبيعت‌گرايانه" هستند. بحث و نتيجه گيري: وجود نقاط ضعف مطرح شده مي­تواند آثاري مانند "بدفهمي، دل‌زدگي، نا مأنوسي، نااميدي به درگاه الهي و ظاهرسازي و عدم دروني شدن ارزش­ هاي اخلاقي" را براي دانش­ آموزان و "زمان‌بر بودن طراحي و اجراي تدريس" و ديگر مشكلات ياددهي را براي معلمان در پي داشته باشد.

Introduction: The fulfillment of moral responsibilities to God in childhood who have a pure heart has always been the concern of the religious education of our country's formal education system, and for this purpose a special curriculum has been prepared, the output of which is used in the form of textbooks for students and teachers. In view of this, the aim of this study was to qualitatively analyze elementary school textbooks on Hadiyehay Aseman based on the components of divine morality. Method: The research method was directional qualitative content analysis and the sample was the textbooks of Hadiyehay Aseman of elementary school in the academic year 2019-2020 which were selected through census. In order to review the mentioned books, 10 researcher-made checklists were used, the validity of which was obtained based on the opinions of ten experts and experts in seminary and university moral education. The checklist delineated divine morality into thirty-three components, which researchers divided into cognitive, emotional, and functional levels. Results: The textbooks of the Hadiyehay Aseman of the elementary school dealt with the levels and components of the divine morality in a desirable way, but suffered from technical poverty. repetition of moral concepts, lack of attention to the element of rationality, having a girl's color and smell and ignoring the cognitive, evolutionary and gender characteristics of boys, are incompatible with the expression of sinful torments for the people of hell, staying in rural and naturalistic spaces. Discussion and Conclusion: Existence of mentioned weaknesses can raise "misunderstanding, boredom, unfamiliarity, despair of the divine door and the appearance and non-Internalization of moral values" for students and "time consuming design and implementation of teaching" and other teaching problems for teachers.