بررسي طرح‌واره تصويري سوره يوسف (ع) بر مبناي نظريۀ زبان‌شناسي شناختي جانسون

A Study of the Image Schemata of Surah Yusuf (AS) Using Johnson's Theory of Cognitive Linguistics

ذهن و زبان انسان و كاركردهاي مختلف آن از جمله موضوعات قابل بررسي در قرآن كريم است؛ نظريۀ طرح‌واره تصويري يكي از مهم‌ترين ساخت‌هاي مفهومي در معني‌شناسي شناختي است كه رابطه تنگاتنگي با اين موضوع دارد. در قرآن بسياري از مفاهيم انتزاعي در قالب مجموعه‌اي از مفاهيم عيني بيان مي­گردد. چنين كاركردي در ساختار استعاري آيات، امكان درك پديده‌هاي انتزاعي آموزه‌هاي قرآني را از طريق انطباق استعاري پديده‌هاي فيزيكي كه ماهيتي ملموس دارند، فراهم مي‌سازد. به عقيده جانسون، تجربيات ما از جهان خارج، ساخت‌هايي در ذهن ما پديد مي‌آورند كه ما آن‌ها را براي فهم موضوعات ديگر به گزاره­هاي زباني خود انتقال مي‌دهيم. درواقع، طرح تصويري، نوعي ساخت مفهومي است كه انسان بر اساس تجربيات فيزيكي خود در جهان خارج، آن‌ها را براي فهم عميق ­تر جهان مهيا مي ­سازد. اين تجربيات عيني، امكان درك ديگر مفاهيم در حوزه‌هاي انتزاعي‌تر را به انسان مي‌دهد. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحليلي- توصيفي به طرح‌واره‌هاي موجود در سوره يوسف (ع) بپردازد تا به اين پرسش‌ها پاسخ دهد كه در سوره يوسف كدام‌يك از طرح‌واره‌هاي تصويري موجود است؟ و براي درك دقيق‌تر معاني و مفاهيم، كدام‌يك از طرح‌واره‌هاي تصويري كاربرد بيشتري داشته‌اند؟ نگارندگان درصدد آن هستند كه با استفاده از طرح‌واره تصويري به‌عنوان مهم‌ترين مفهوم زبان‌شناسي شناختي به رمزگشايي معنايي سوره يوسف بپردازند. نتايج اين پژوهش حاكي از آن است كه طرح‌واره‌هاي سوره يوسف در سه محور حجمي، حركتي و قدرتي آشكارگي مي ­يابند و در آن ميان طرح‌وارۀ قدرتي بسامد بيشتري نسبت به ديگر طرح ­واره ­ها دارد.

In recent times, a lot of research has been done on the human mind and language and its various functions in the Holy Qur’an. In addition, the theory of image schema is one of the most important conceptual constructs in cognitive semantics that is closely related to the human mind and language. In the Holy Qur’an, many abstract concepts are expressed in the form of a set of objective concepts based on image schemata. Such a function in the metaphorical structure of the ayahs allows the understanding of abstract phenomena of the Qur’anic teachings through the metaphorical adaptation of physical phenomena of a perceptible nature. According to Johnson, our experiences of the outside world create constructs in our minds that we transmit into our own language. In fact, image schema is a kind of conceptual construct that man builds based on his physical experiences in the outside world. These objective experiences enable humans to understand other concepts in more abstract areas such as language. The present study with an analytical-descriptive method aimed to identify the image schemata in Surah Yusuf, which help understand meanings and concepts, and to determine their frequency. In other words, the authors sought to semantically decode Surah Yusuf by using image schemata as the most important concept of cognitive linguistics. The findings show that the schemata of Surah Yusuf are based on three spatial, transformational, and force axes, with force schema being the most frequent.