كليدواژه :
قرآن كريم , علم نحو , اسلوب‌هاي شرطي , رابطه سبب و مسبب
چكيده فارسي :
در اسلوب هاي شرط بايد بين شرط و جواب تناسب برقرار باشد به عبارت دقيق‌تر جمله شرط بايد سبب براي جواب شرط باشد؛ يعني اولي مقدمه براي دومي باشد، همانند ارتباط مقدمه با نتيجه، يا ارتباط مسبب با سبب، اما در قرآن كريم مواردي وجود دارد كه به ظاهر شرط سبب جواب نيست، كه بايد مورد كنكاش قرار گيرد و دليل آن مشخص گردد. برخي معتقدند در جملههاي شرطي وقوع جواب شرط متوقف بر وقوع فعل شرط است و اين يك اصل است و گاهي اسلوب‌هاي شرطي از اين اصل خارج ميشوند؛ به طوري كه جواب شرط مسبب از فعل شرط نيست.
ما در اين مقاله در پي آن هستيم كه با بهره گيري از آيات قرآن ثابت كنيم در اسلوب هاي شرطي بين شرط و جواب تناسب و ارتباط وجود دارد و جواب شرط مسبب از فعل شرط است و در آياتي از قرآن كه به ظاهر فعل شرط سبب جواب شرط نيست ممكن است جواب شرط در تقدير باشد يا آنكه چنين آياتي نياز به تحليل و بررسي دقيق دارند. يافته هاي اين تحقيق حاكي است كه در اسلوب هاي شرط حتما بايد بين شرط و جواب تناسب برقرار باشد و نظر برخي نحويان مبني بر اين كه گاهي شرط از اين اصل خارج مي شود بدون توجه به معناشناسي است. در آياتي از قرآن كه به ظاهر فعل شرط، سبب جواب شرط نيست ممكن است جواب شرط در تقدير باشد و به قصد ايجاز حذف شده است، و در برخي آيات جمله‌اي كه به جاي جواب شرط قرار گرفته جمله تعليليه (بيان علت) است.
چكيده لاتين :
In conditional modes, the condition must be compatible with the result. In other words, the condition must be a condition for the result, that is to say, the first should be the introduction to the second, such as the relation of the introduction with the result, or a causal relationship. However, in the Holy Qur’an, there are instances where apparently the conditions do not entail the results, which require examination and explanation. Some scholars believe that in conditional sentences the occurrence of the result hinges on the occurrence of a conditional verb and sometimes the conditional modes deviate from this rule so that the result is not caused by the conditional verb. In this article, we tried to show that there is a proportion between the condition and the result, and the result is caused by the conditional verb. In the Qur'anic ayahs where the conditional verb does not cause the result, the result might have been implied, or that such ayahs need to be analyzed more meticulously. The findings indicate that there should necessarily be some relation between the condition and the result in conditional modes and the view held by some syntacticians that sometimes the condition deviate from this rule disregards semantics. In the Qur’anic ayahs that the conditional verb is not seemingly the cause of the result, the result might be implicit and deliberately deleted for the sake of brevity and in some sentential ayahs that the conditional verb is in the position of the result, the sentence is causative.
