بازتعريف هويّت‌شناسانۀ مفهوم وطن در رمان «التّائهُون اثر امين معلوف»

Redefining of cognitive identity from the concept of homeland in the "Al-TAEHOON" novel by Amin Maalouf

معناسازي و معنابخشي به مفهوم وطن، از ديرباز تا كنون همواره از چالش‌بر‌‌انگيزترين موضوعات در آراء جامعه‌شناسان، سياست‌پژوهان و ديگر عرصه‌هاي علوم شناختي بوده است. در اين ميان، از كارسازترين نگرش‌هايي كه وطن را نه به صورت مستقل، بلكه در پيوند جدايي‌ناپذيري با انسان قرار داده، تعريفي است كه درسايه‌سار هويّت انساني صورت مي‌پذيرد. امين معلوف، نويسندۀ لبناني‌تبار مقيم فرانسه، از نويسندگان معاصري است كه اين پديدۀ مهم را از دريچۀ هويّت انساني نگريسته و جوانب مهمي از آن را در رمان التّائهون مورد تبيين قرار مي‌دهد. وي كه در صورت‌هاي پيرامتني، نظريه‌پردازي‌هاي مهمّي را در راستاي پيوند دو مقولۀ وطن و هويت ارائه نموده، تنها معناي منطبق با حقيقت در ذيل مفهوم وطن را در نگرش‌هايي مي‌پندارد كه با اصل هويت انساني همسو بوده و آن را مخدوش نسازد. اين قلم برآن است تا به شيوۀ توصيفي- تحليلي، مفهوم وطن را از منظر اين نويسندۀ پردغدغه بررسي و براساس مؤلفه‌هاي هويّت‌شناختي واكاود. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد كه در نگاه معلوف، هويّت انساني و ويژگي‌هاي وحدت‌بخش آن در رويكردهايي چون: «جهان‌وطني»، الگوي «ملّي‌گرايي مدني» و «كثرت‌‌باوري ديني» به شكل ويژه‌اي انعكاس دارد كه با اتخاذ چنين باورهايي از سوي دولتمردان و مردم، وطن در متعالي‌ترين مفهوم خود تعريف شده، تعارض از ميان برخاسته و همبستگي‌ در كارسازترين ظرفيت خود ميان آحاد مردم تحقق مي‌يابد.

Defining the concept of homeland has always been one of the most challenging issues in the opinions of sociologists, political scientists and other fields of cognitive sciences. In the meantime, identity meanings to the homeland are among the fundamental approaches that have raised deep issues and currents in the field of sociology of literature. Amin Maalouf, a Lebanese writer living in France, is one of the authors who views this important phenomenon through the lens of identity and explains important aspects of it in the novel Al- TAEHOON. He, who had previously presented important theories in order to connect the two categories of homeland and identity, considers the only true meaning under the concept of homeland in the human approach to it. Therefore, this article intends to study the concept of homeland from the perspective of this concerned author in a descriptive-analytical way and explores it based on the identity perspective. The result of the research shows that Maalouf has considered the interpretations derived from human identity as the highest and most comprehensive perspective in reading the concept of homeland that by adopting the approaches of the Cosmopolitanism, the model of civil nationalism and religious pluralism It presents solidarity in an effective way between the people and the homeland.