پژوهش تحليلي هنر قاشق تراشي در خوانسار از ديرباز تاكنون

Analytical Research on Spoon-cutting Art from Past to Present Case Study from Khansar City, Iran

در ايران توليد آثار چوبي و هنر‌هاي وابسته به آن از گذشته تاكنون جايگاه ويژه‌اي بين هنرمندان و صنعتگران داشته است. اما متأسفانه توليد و تزئين برخي از اين آثار مانند هنر قاشق‌تراشي، بنا به دلايل گوناگون با افول مواجه شده است. قاشق‌تراشي يكي از هنر‌هاي سنتي ايران بوده است كه در گذشته تعداد زيادي از هنرمندان منبت‌كار در برخي شهر‌ها هم‌چون خوانسار و آباده به اين حرفه مشغول بوده‌اند؛ اما در حال حاضر به‌جز چند هنرمند، ديگر كسي به اين حرفه مشغول نيست. يكي از شهر‌هاي معتبر ايران در زمينۀ هنر قاشق‌تراشي خوانسار است كه در گذشته كارگاه‌هاي فراواني در آن اين آثار را توليد مي‌كردند. در ارتباط با قاشق‌هاي سنتي توليد شده در اين شهر تاكنون پژوهش مستقل و هدفمندي صورت نگرفته و ضرورت داشت كه به اين هنر سنتي رو به فراموشي شهر پرداخته شود. بر همين اساس هدف اصلي پژوهش حاضر توصيف و تحليل هنر قاشق‌تراشي خوانسار است. روش پژوهش توصيفي – تحليلي و شيوۀ گردآوري اطلاعات در آن شامل مطالعات ميداني، پرسش‌هاي شفاهي محلي، مطالعات موزه‌اي و مطالعات كتابخانه‌اي است. با توجه به مطالعات صورت گرفته چنين مشخص مي‌شود كه در خوانسار و حداقل از اوايل دورۀ قاجاريه به بعد، مشابه مراكزي هم‌چون آباده، انواع مختلفي از قاشق‌هاي چوبي به‌ويژه افشره-خوري‌هاي زيبا توليد مي‌شد. اما شاخصۀ تقريباً متمايز خوانسار نسبت به ديگر مراكز، توليد آثار يك‌تكۀ ساده يا تزئيني مي‌باشد كه در نتيجۀ آن انواع متعددي از قاشق‌هاي كوچك و بزرگ با كاربري‌هاي گوناگون توليد شده است.

In Iran, the production of wooden works and related arts has always had a special significance for artists and craftsmen. Unfortunately, the process of producing and decorating many of these works has been overlooked for several reasons. Spoon cutting is a traditional art in Iran that has long been practiced by a large number of woodcarving artists in some cities such as Khansar and Abadeh. Currently, except for a few artists, not many people are engaged in this profession. Khansar is one of the most prestigious cities in Iran in the field of spoon-cutting art, where many workshops have been engaged in producing these works in the past. In the field of traditional spoons produced in Khansar City, no scientific and purposeful research has been conducted so far, and it is necessary to pay more attention to this traditional and almost forgotten art. Accordingly, the main purpose of this study was to describe and analyze Khansar spoon-cutting art. The research method was descriptive-analytical, and the method of gathering data was a mix of field studies, interviews with local people, museums and library studies. According to the results, compared with other spoon-cutting centers, the distinctive feature of Khansar artifacts is the production of simple single-or decorative spoon-cutting works. Thus, several types of small and large spoons with different applications were produced, that are introduced in this study.