تأثير ريسك اقتصادي، سياسي و مالي بر فرار سرمايه: رهيافت پنل پويا

The Effect of Economic, Political and Financial Risk on Capital Flight: Dynamic Panel Approach

فرار سرمايه عارضه‌اي رو به رشد در اقتصاد جهاني است كه اثرات منفي بر روند رشد و توسعه اقتصادي كشورهاي در حال توسعه بر جا گذاشته و شكاف توسعه‌اي بين كشورها را تشديد كرده است. عوامل متفاوتي بر اين پديده اثر مي­گذارد اما ريسك و نااطميناني از مهمترين مولفه هاي نهادي است كه بر بازدهي سرمايه ­گذاري در كشورها تاثير مي­گذارد و از اين طريق مي­تواند باعث فرار سرمايه شود. پژوهش حاضر با استفاده از داده­هاي پانلي 45 كشور منتخب در حال توسعه (شامل ايران) طي دوره 2019-2000، به بررسي و تحليل تأثير سه نوع ريسك اقتصادي، سياسي و مالي بر فرار سرمايه پرداخته است. نتايج به‌كارگيري روش تصحيح خطاي داده ­هاي پانلي از طريق برآوردگرهاي حداقل مربعات كاملاً اصلاح شده (FMOLS) بيانگر اثر مثبت و معنادار سه شاخص ريسك مالي، اقتصادي و سياسي بر فرار سرمايه است. همچنين نتايج نشان داد كه متغيرهاي نرخ ارز رسمي و بدهي خارجي تأثير مثبت و نرخ رشد اقتصادي، نرخ بهره واقعي و شاخص كنترل فساد تأثير منفي بر فرار سرمايه دارند. اين پژوهش درخصوص ايران نشان مي­دهد تحت شرايط تحريم ­هاي شديد و به دنبال آن ريسك سياسي و اقتصادي بالا، نمي­توان با پديده فرار سرمايه مقابله كرد. ايران براي جلوگيري از فرار سرمايه نياز دارد تنش ­هاي بين ­المللي خود مخصوصا با كشورهاي بزرگ و اثرگذار در صحنه اقتصاد جهاني را كاهش دهد.

Capital flight is a growing problem in the global economy that has negative effects on the economic growth and development of developing countries and has also deepened the development gap between countries. Different factors affect this phenomenon but risk and uncertainty are among the most important institutional components of each country that affect the return on investment and can lead to capital flight. The present study aims to investigate the effects of economic, political, and financial risks on the capital flight in 45 selected developing countries using panel data during the period 2000-2019. The results of using the panel data error correction method through fully corrected least squares estimators (FMOLS) show the significant and positive effect of all three types of risk factors on capital flight. In addition, official and foreign currency exchange rate variables have positive effects, and economic growth rate, real interest rate, and corruption control index have negative effects on capital flight. This study shows that under strict sanctions and the consequent high political and economic risk, the phenomenon of capital flight can not be countered in Iran. To prevent capital flight, Iran needs to reduce its international tensions, especially with large and influential countries in the global economy.