آهنگ ساخت‌هاي ندايي در زبان فارسي

Intonation of vocatives in Persian

در اين پژوهش درصدد بازنمايي واجيِ ساخت ندايي زبان فارسي در چارچوب نظريۀ واج‌شناسي لايه‌اي هستيم. تكيۀ زيروبمي در اين نظريه ناظر به برجستگي در سطح پاره‌گفتار است. قرارگرفتنِ تكيه‌هاي زيروبمي روي هجاي تكيه‌برِ واژگاني مشخصۀ زبان-ويژه در زبان فارسي است؛ با وجود اين پژوهشگران پيشين ادعا كرده‌اند كه تغيير جايگاه تكيه به هجاي اول در اسم‌ها، موجب ندايي‌شدنِ اسم مي‌شود. برخلاف ديدگاه‌هاي پيشين، در اين پژوهش وجود تكيۀ زيروبمي در هجاي اول در اسم‌هاي منادا مورد ترديد جدي قرار مي‌گيرد. اين پژوهش الگوي آهنگ ^H +X* H-(L%/H%) را براي ساخت‌هاي ندايي پيشنهاد مي‌كند كه در آن تكيۀ زيروبمي (*) روي هجاي آخر اسم منادا قرار مي‌گيرد و X نشانهٔ انواع تكيهٔ زيروبمي است كه در تأكيد كلي از نوع H* و در تأكيد جزئي از نوع L+H* است. ^H بيانگر وقوع پيشقله قبل از هجاي تكيه‌بر واژگاني است و نواخت گروه H- نشانۀ جاري بودن كلام از سوي گوينده و انتظار پاسخ از شنونده و ادامۀ گفتار است. معمولاً پس از اسم منادا گفتار جريان دارد و پايان اسم منادا پايان واحد آهنگ نيست و به‌همين دليل، نواخت مرزنماي بالا (H%) يا پايين (L%) را داخل پرانتز قرار داده‌ايم كه اگر واحد آهنگ فقط به اسم منادا محدود بود، نواخت مرزنما برچسب لازم را داشته باشد. شواهد آكوستيكي و آزمايش‌هاي دركي ادعاي پژوهش حاضر را تأييد مي‌كنند.

Present study tries to investigate the phonological representation of vocatives in Persian in the framework of Auto-segmental Metrical Phonology. Despite the fact that the alignment of pitch accents with lexically stressed syllables is a language specific property in Persian, previous studies have claimed that the changing the stressed syllables in nouns from last to first syllable is the only reason to turn the nouns to vocative case. Contrary to the literature, this study rejects the occurrence of pitch accent on first syllable. The intonation pattern of ^H +X* H-(L%&H%) is suggested for vocatives in Persian in which pitch accent (*) is aligned with last lexically stressed syllable in nouns and X stands for different types of picth accents which is H* in broad focus and L+H* in narrow focus. ^H represents an early peak prior to the pitch accent and high phrase tone H- represents the incompleteness of the utterance by the speaker. Normally, vocative nouns are not ended to boundary tones; therefore, the boundary tones (L% &H%) are in parenthesis to be used, if a vocative noun is an intonational unit in itself. Acoustic analyses and perceptual tests support the findings of this study.