اثر جهش نرخ ارز و ارز حامل بر تجارت ايران با كشورهاي حوزه درياي خزر

The effect of exchange rate Overshooting and vehicle currency on Iran's trade with the countries of the Caspian region

هدف مطالعه حاضر برآورد اثر جهش نرخ ارز و ارز حامل بر تجارت ايران با كشورهاي حوزه درياي خزر بر اساس داده‌هاي سال­هاي 1995− 2018 و با به‌كارگيري رويكرد حد آستانه‌اي ملايم پانل استار (PSTR) بوده است. نتايج برآورد مدل نشان مي‌دهد؛ متغيرهاي توليد ناخالص داخلي سرانه، موافقت‌نامه تجاري، جمعيت، فاصله بين پايتخت و مرز مشترك تأثير مثبت و متغيرهاي مداخله بانك مركزي، ارز حامل و جهش نرخ ارز تأثير منفي بر حجم تجارت ايران با كشورهاي حوزه درياي خزر دارند. قيمت­گذاري مصنوعي نرخ ارز در سال­هاي قبل از بحران و جلوگيري از تعديل آن متناسب با شرايط اقتصادي يكي از دلايل اصلي بحران ارزي اخير كشور در مقابل كشورهاي حوزه درياي خزر است. همچنين محاسبه شاخص فشار بازار ارز و مداخلات بانك مركزي حاكي از آن است كه بالاترين اعداد به‌دست‌آمده براي اين شاخص مربوط به زماني مي‌باشد كه شكاف بين نرخ ارز آزاد با نرخ ارز رسمي زياد شده و باعث تضعيف توان رقابت بين‌المللي كشور درمقابل كشورهاي حوزه درياي خزر شده است. ايجاد امنيت اقتصادي و محيط امن براي سرمايه‌گذاري، گسترش و متنوع ساختن بازارها و نهادهاي مالي، حركت به‌سوي اقتصاد باز و موافقت‌نامه‌هاي تجاري و استفاده از سرمايه‌گذاري خارجي وايجاد تحول در مقررات بازار سرمايه باهدف شفافيت و ثبات براي افزايش پس‌انداز و سرمايه‌گذاري مي‌تواند زمينه را براي افزايش صادرات كشور با كشورهاي حوزه درياي خزر فراهم آورد.

The purpose this study is to estimate the effect of exchange rate Overshooting and vehicle currency on Iran's trade with the Caspian Basin countries based on data from1995-2018and using the Panel Star soft threshold (PSTR) approach. The results of the model estimate show; The variables of GDP per capita, trade agreement, population, distance between the capital and the common border have a positive effect and the variables of central bank intervention, carrier currency and exchange rate jumps have a negative effect on Iran's trade volume with Caspian countries. Artificial pricing of the exchange rate in the years before the crisis and preventing its adjustment in accordance with economic conditions is one of the main reasons for the recent currency crisis in the country. Also, the calculation of the foreign exchange market pressure index and central bank interventions indicate that the highest numbers obtained for this index are related to the time when the gap between the free exchange rate and the official exchange rate has widened. the country's international competitiveness. Creating economic security and a safe environment for investment, expanding and diversifying markets and financial institutions, moving to an open economy and trade agreements, and using foreign investment and changing capital market regulations to increase transparency and stability to increase savings an‎d investment can provide the basis for increasing the country's exports.