تحليل نشانه‌شناسي گفتماني جريان سينماي روشن فكري (مطالعه موردي فيلم سينمايي خانه‌اي روي آب)

Discourse semiotic analysis of the flow of intellectual cinema (Case study of the movie House on Water)

در سده اخير كما بيش بين ايران و غرب چالشي فرهنگي وجود داشته است و پس از انقلاب اسلامي اين مسأله در قالب نوعي غيريت‌‌سازي، به ‌وضوح، زمينه‌‌ساز نوعي «تنش گفتماني» بوده است؛ به ‌نحوي ‌كه در امتداد اين چالش، در درون ايران نيز «گفتمان سكولار» در برابر «گفتمان اسلامي»، قرارگرفته است. متأثر از اين تقابل، عرصه هنر و به ويژه سينما نيز شاهد صف‌آرايي دو گفتمان فوق بوده است. تفكر تك‌خطي رويكرد سكولار به جهان، زمينه‌ساز شكل‌گيري گفتمان روشن فكري در امتداد جريان فيلم فارسي مي‌شود. اين گفتمان با توجه به مباني جهان سكولار، تلاش دارد تعريف و عناصر جديدي را ارائه كند. در اين مقاله تلاش مي‌‌شود عناصر مركزي و پيراموني سينماي روشن فكري، تبيين شود. سپس با روش جديد «نشانه‌شناسي گفتماني» كه تلفيقي از روش تحليل گفتمان فركلاف و روش نشانه‌شناسي است، به تحليل فيلم سينمايي خانه‌اي روي آب كه نماينده‌اي مناسب براي گفتمان سينماي روشن فكري است پرداخته شود. طبق يافته‌‌هاي اين تحقيق، عنصر مركزي اين گفتمان، اصالت دادن به غرب است و عناصر پيراموني آن، شامل اصالت فرم، سياه‌نمايي و نااميدي، سوبژكتويسم، عدم توجه به احساسات فطري مخاطب، نگاه كاركردي به دين، عدم توجه به مذهب و نسبي‌گرايي مي‌باشد.

In the last century, there has been a cultural challenge between Iran and the West, and after the Islamic Revolution, this issue has been in the form of a kind of alienation, clearly, laying the groundwork and creating a kind of "discourse tension"; In a way, along this challenge, "secular discourse" is opposed to "Islamic discourse" inside Iran. Influenced by this confrontation, the field of art and especially cinema has also witnessed the alignment of the above two discourses. The one-line thinking of the secular approach to the world paves the way for the formation of intellectual discourse along the stream of Persian film. Given the principles of the secular world, this discourse seeks to provide new definitions and elements. This article tries to explain the central and peripheral elements of intellectual cinema. Then, with the new method of "discourse semiotics", the analysis of the movie House on Water, which is a suitable representative for the discourse of intellectual cinema, will be analyzed. According to the findings of this study, the central element of this discourse is giving originality to the West an‎d the surrounding elements of this discourse are: originality of form, Denigration and Disappoint, subjectivism, disregard for the innate feelings of the audience, functional view of religion, lack of attention to religion and relativism.