ارزيابي ذخاير و تعيين حداكثر محصول قابل برداشت پايدار(MSY) موتوماهيان در جزيره قشم، خليج فارس

Stock Assessment and Determination of the Maximum Sustainable Yield (MSY) of Engraulidae in Qeshm Island, Persian Gulf

شگ­ماهيان بويژه موتوماهيان از ذخاير با ارزش اقتصادي خليج فارس بوده كه نقش مهمي در زنجيره اكولوژيك و غذايي آن ايفاء مي نمايند. پژوهش حاضر، طي سال هاي 1395-1394 با هدف تعيين ميزان ذخاير موتوماهيان و تنطيم الگوي برداشت پايدار از آن در جزيره قشم انجام گرفت. نمونه­برداري در سواحل جنوبي جزيره قشم از ماه مهر 94 تا ماه شهريور 95 در بنادر صيادي رمچاه، سوزا، مسن و سلخ صورت گرفت. در اين تحقيق تعداد 2553 نمونه ماهي موتو زيست­سنجي گرديد. ماهيان صيد شده در دامنه طولي 79/8- 22/4 سانتي­متر با ميانگين طولي 42/6 سانتي­متر و ميانگين وزن 2/2 گرم بود. بيشترين وزن كل ماهي صيد شده معادل 36/6 گرم و كمترين وزن كل معادل 56/0گرم بود. در بررسي فراواني ماهيان در طبقات 5 سانتي­متري، بيشترين فراواني مربوط به طبقه طول 7-5/6 سانتي­متر با 5/36 درصد گزارش گرديد. ماهيان مزبور در دامنه سني صفر تا 3 ساله با ميانگين سن 76/1 سال بود. از نظر تركيب سني، غالب ماهيان صيد شده را ماهيان دوساله با 78/68 درصد به خود اختصاص داده بود. بيشينه طول­ كل حدود 03/11 سانتي­متر و پيراسنجه رشد k با استفاده از روش شفرد برابر 52/0 بر سال و مقدار t0 برابر با 38/0- تعيين گرديد. همچنين مقدار مرگ و مير طبيعي و صيادي به ترتيب معادل 3/1 و 84/0 و مقدار Z معادل 14/2 و مقدار ضريب بهره­برداري معادل 39/0 بدست آمد. بر اساس مدل تامپسون - بل، در مقدار بيشينه ضريب مرگ و مير صيادي (Fmax) معادل 9/1، حداكثر صيد قابل برداشت حدود 40000 كيلوگرم و زيتوده كل 91381 كيلوگرم بدست آمد درحاليكه مقدار صيد صورت گرفته در دوره صيادي ذكر شده، معادل حدود 35400 كيلوگرم بوده كه بيانگر امكان افزايش حدود 15 درصدي صيد مي باشد. بهرحال در حال حاضر، ذخيره موتوماهيان داراي شرايط نسبتاً مناسبي است. اما پيشنهاد مي­گردد با توجه به اهميت و جايگاه ويژه موتوماهيان در زنجيره اكولوژيك خليج فارس بويژه جزيره قشم، ميزان صيد بطور محتاطانه در محدوده 36 تا 40 هزار كيلوگرم فراتر نرود.

Clupeidae particularly Engraulidae is one of the most valuable supplies in the Persian Gulf, which plays an important role in the ecological and nutritional chain. The present study was done during from October 2015 to September 2016 with the aim of determining the amount of reserves of anchovies and adjusting its sustainable harvest pattern in Qeshm Island. Sampling was carried out in the southern shores of Qeshm Island in the fishing ports of Raش0165 Qeshm Island from October machah, Suza, Mesen and Salakh. In this research, 2553 fish samples were weighted. The caught fish were in the fork length range of 4.22-8.79 cm, with a mean fork length of 6.42 cm and an average weight of 2.2 g. The maximum weight of the fish caught was 6.36 g and the lowest total weight was 0.56 g. In the study of the frequency of fish in the 5 cm classes, the highest frequency was found in the range of 5.7-6 cm with 36.5%. The fish were in the range of 0 to 3 years old with an average age of 1.76 years. In terms of age composition, most of the fish were two years old with 68.78%. The maximum fork length was 11.3 cm and the value of K was determined by using the Shepherd method of 0.52 × time -1 and the value of t0 was -0.88 years. Also, their natural (M), fishing (F) and total (Z) mortality rates were 1.2, 0.94 and 2.14 respectively, and the exploitation was equal to 0.44. Based on the Thompson-Bell equation, the maximum fishing mortality (Fmax) was 1.9, the maximum sustainable yield was about 38,000 kg and the total biomass was 89400 kg, while the amount of fishing carried out during the fishing period is equivalent to 35.400 kg, indicating an increase of 10% in catches. However, at present, the supply of anchovies is relatively good. Due to the importance and special position of anchovies in the Persian Gulf ecological chain, especially Qeshm Island, it is recommended that catching should not exceed more than 40,000 kg.