بررسي رابطه مبادله ايران در محصولات صنايع شيميايي طي دوره 1397-1390

Investigating the Iran’s Terms of Trade in Chemical Industry Products during the Period 2011-2018

هدف اين مقاله بررسي تحولات رخ داده بر صادرات محصولات صنايع شيميايي برحسب شاخص رابطه مبادله است. در اين راستا، با استفاده از شاخص فيشر، شاخص ضمني قيمت صادرات و واردات محصولات شيميايي براي سال‌هاي 97-1390 محاسبه شده است. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد كه رابطه مبادله در اين محصولات به‌طور محسوسي از سال 1392 به بعد بدتر شده است. به‌عبارتي، كشور براي واردات يك واحد وزني از همان سبد محصولات شيميايي در سال 1393 (سال پايه)، مجبور بوده است هرساله، محصولات شيميايي بيشتري را از نظر وزني صادر كند. اين وضعيت از رابطه مبادله، نشان از خلأ جدي در سياست‌گذاري صنعتي و راهبردهاي تجاري كشور دارد. مدنظر قرار دادن نرخ رشد قيمت و سطح قيمت جهاني محصولات شيميايي، مي‌تواند براي سياست‌گذاري در زمينه بهبود رابطه مبادله مناسب باشد. مهم‌ترين اقدام دراين‌باره، حركت به سمت محصولات شيميايي پيچيده‌تر و يا به‌عبارتي ارتقاء زنجيره توليد و عزيمت به سمت صنايع شيميايي ميان‌دستي و پايين‌دستي است. براي اين اقدام، ايجاد زمينه‌هاي لازم براي انعقاد موافقت‌نامه‌هاي تجاري، آزادسازي بازارهاي مالي، جذب سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي و هدايت سرمايه‌گذاري داخلي به سمت صنايع شيميايي ميان‌دستي و پايين‌دستي از ابزارهاي مهم پيچيده كردن محصولات است.[1]

This paper aims to evaluate the changes of terms of trade of chemical products of Iran, using fisher index and export and import data of 2011-2018. The results show that although the country's chemical exports have grown positively in recent years, but Iran's terms of trade in these products has been significantly decreasing since 2013. In other words, in order to import a unit of weight from the same basket of chemical products in 2014 (base year), the country has had to export more chemical products in terms of weight every year. This terms of trade situation shows a serious weakness in the country's manufacturing policy and trade strategies. Considering global price growth and the global price level of chemical products can be a proper policy to improve the terms of trade, which means moving toward more complex chemical products with higher technology content. The most important step to do this is moving towards more complex chemical products, or in other words, upgrading in the production chain and move to manufacturing the intermediate and downstream chemical products. To do this, creating the necessary conditions for concluding trade agreements, liberalizing financial markets, attracting foreign direct investment and to push domestic investment to intermediate and downstream chemical industries are important tools for making products complicated.