معيار انتخاب فتوا در قانونگذاري و دادرسي بر اساس ديدگاه امام خميني (ره)

The Basis for Selecting Judicial Decree (Fatwa) in Legislation and Trials Relying on Imam Khomeini's Views

استفاده از فقه در نظام حقوقي به طور عام و حقوق كيفري به به صورت خاص، در مقام قانونگذاري يا دادرسي با چالش‌هايي از جمله وجود اختلاف نظر بين فقها در برخي موضوعات مواجه است. زماني كه فتاواي فقهي، شكل قانون به خود مي‌گيرد بايد نظام-مند و همسو با ساير قوانين باشند. اين پژوهش به دنبال ابهام زدايي از فتواي معيار در مقام قانونگذاري و دادرسي است. و به اين منظور، ملاك‌هاي 1. فتواي ولي فقيه 2. فتواي مشهور فقها 3. برآيند ديدگاه فقهاي شوراي نگهبان 4. فتواي فقيه اعلم و 5. فتواي كارآمد و معطوف به مصلحت مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت ناظر به نقد و بررسي ملاك‌هاي ياد شده، فتوايي كه ضمن برخورداري از اعتبار فقهي، كارآمدي بيشتري به دنبال داشته باشد، به عنوان فتواي معيار معرفي شده است. حاصل اين بررسي ضمن اينكه مستند به ديدگاه فقهي و سيره حكومتي بنيان‌گذار نظام جمهوري اسلامي است، از ظرفيتي كارگشا در نظام حقوقي ايران حكايت مي‌كند كه مي‌تواند همراه با تضمين تعهد به رعايت موازين اسلامي، در تأمين كارآمدي نظام حقوقي ايران نقش ايفا نمايد.

The application of jurisprudence in the legislative or judicial process, often in the legal system and notably in criminal law, faces a number of challenges, including the emergence of disagreement among jurists on some topics. In order to become legislation, jurisprudential fatwas must be methodical and consistent with other regulations. The purpose of this article is to deconstruct a few selected fatwas that have been used in legislative and judicial proceedings. For this purpose the quantifiable metrics of 1- Guardian jurists' (Vali-ye faqih) fatwas, 2- popular jurists' fatwas, 3- the final opinions of the Islamic Republic of Iran Guardian council's jurists, 4- the fatwas of the most highly educated jurists, and 5- the efficient fatwas that are most related to the interests were investigated. Finally, based on the aforementioned quantifiable metrics, a fatwa that is more efficient and has jurisprudential validity will be introduced. This article, in addition to demonstrating the founder of the Islamic Republic of Iran's jurisprudential thoughts and governance method, also illustrates the Iranian legal system's effective capacity, in order to ensure the observance of Islamic regulations and to contribute to the development of the Iranian legal system's performance.