تحليل الگوي رشد شهري در انطباق با معيارهاي رشد هوشمند نمونة پژوهش: منطقة يك شهرداري كرج

Analysis of Urban Growth Pattern and its Compatibility with Smart Growth Criteria Case Study: District 1 of Karaj Municipality

طرح مسئله: در سطح جهان شهرهاي بسياري بر اثر رشد پراكنده از منابع طبيعي خود به‌درستي بهره‌برداري نمي‌كنند. براي رويارويي با چنين وضعيتي و نيل به گونه‌اي از رشد كه پاسخگوي نيازهاي امروز جامعة شهري در عين حفظ محيط‌زيست و موهبت‌هاي طبيعي باشد، ديدگاههاي چندي مطرح شده كه يكي از مقبول‌ترين آنها، رويكرد «رشد هوشمند» است. هدف: هدف اين پژوهش، تحليل شاخص‌هاي رشد هوشمند شهري در منطقة يك شهرداري كرج به‌منظور برنامه‌ريزي براي سوق‌دادن رشد شهري به مسير مطلوب است. روش پژوهش: روش پژوهش، توصيفي‌تحليلي و مبتني بر داده‌هاي اسنادي و پيمايشي است. ابتدا شاخص‌هاي 18گانة بررسي‌شده به‌طور مستقل محاسبه و تحليل شدند و سپس با وزن‌دهي به آنها به روش تحليل سلسله‌مراتبي و با استفاده از ميانگين نظرات سه فرد خبره و به‌كارگيري نرم‌افزار Expert Choice، وضعيت كلي رشد شهري با ابداع يك مدل رياضي، محاسبه و تحليل شد. محدودة مطالعاتي در شمال شرق كلان‌شهر كرج قرار گرفته و با مساحت 4/859 هكتار بيش از 120 هزار نفر جمعيت را در خود جاي داده است. نتايج: يافته‌هاي پژوهش نشان داد بيشتر شاخص‌ها در سطح نزديك به متوسط با فراواني بيشتر در زير رقم متوسط قرار دارند و بر فاصلة زياد رشد شهري از معيارهاي رشد هوشمند دلالت مي‌كنند. شاخص پراكنده‌رويي شهر برابر با 0/6 و شاخص اختلاط كاربري نزديك به رقم لگاريتم تعداد محله‌ها به دست آمد. اين دو و نيز شاخص تراكم ساختماني كه در دوسوم ساختمان‌ها كمتر از 210 درصد بوده و همچنين انجام بيش از نصف سفرها با وسايل نقلية موتوري شخصي ازجمله شاخص‌هايي هستند كه بر دوري از معيارهاي شهر هوشمند دلالت مي‌كنند. بررسي يكپارچة مجموع شاخص‌ها بيان‌كنندة اين است كه محدودة مطالعاتي به‌لحاظ رشد هوشمند شهري وضعيت متوسطي دارد.

Statement of the Problem: Many cities around the world are misusing their natural resources due to their spawl growth. A few approaches have been proposed to prevent such a situation and achieve a form of urban growth that meets the needs of today's urban society while preserving the environment and natural resources. The most acceptable one is smart growth. Purpose: The purpose of the present study was to evaluate the indicators of smart urban growth in District 1 of Karaj municipality. Methodology: The data of this descriptive-analytical study were gathered from both documents and a survey. First, the 18 indicators were calculated and analyzed separately. Then, the AHP method in Expert Choice software was used to assign a coefficient for each indicator by 3 sample experts. The urban growth situation is being determined using an invented model. The study area locates in the northeast of Karaj city and it has an area of 859.4 hectares and a population of more than 120 thousand people. Results: Findings indicated a large gap between urban growth characteristics of the study area and smart growth indicators. The value of sprawl growth was 2.63 and it was close to Ln15 (Number of the neighborhoods). The result of the land use mixing formula was 0.6 which is closer to 1 (maximum land use mixing) than to 0 (uniform land use). The figures of building density indicator were between 70% to 210%. However, the figures for most indicators showed that totally, the study area was in a moderate state of urban smart growth criteria. Innovation: Combining objective and subjective data with a syntactic approach that pays attention not only to physical growth but also to social and economic aspects is the innovation of this study.