كليدواژه :
سبب قانوني , سبب واقعي , قابليت پيش‌بيني , عنصر رواني
چكيده فارسي :
سببيت قانوني در بستر غربي آن جلوه‌اي نظام‌مند از يك دستگاه فكري ارائه مي‌دهد. دستگاهي كه به رغم تطابق با مرزبندي‌هاي شكلي دانش امروزي و تعيين محل مناسب بحث از مفاهيم مشابه، به لحاظ محتوي از غناي لازم برخوردار نيست. از سوي ديگر جريان فكري مشابهي در ميان فقهاي اماميه با نكته‌سنجي به بسط محتوايي بسياري از اين مفاهيم از جمله سببيت، پرداخته كه البته در فقدان قالب و چارچوب‌هاي شكلي دانش نوين به كلافي درهم‌تنيده مي‌ماند. تلفيق اين دو بستر فكري كه در مباني ديدگاه سبب متعارف تلاقي مي‌يابند، جلوه‌اي غني از لحاظ محتوي و نظام‌مند از حيث ساختار ارائه مي‌دهد: در جمع سبب انساني با ساير اسباب طبيعي يك پديده، چنان‌چه نتيجه مستقيماً از رفتار عامل انساني حادث گردد ترديدي براي انتساب نتيجه به او نيست. در زيان‌هاي غير مستقيم عناصر رواني به مدد حقوق‌دان مي‌آيد تا در يك دستگاه استدلالي، موجّه و قابل تبيين، نسبت نتايج زيان‌بار را با رفتار مرتكب و ساير عوامل طبيعي بسنجد. پيش‌بينيِ زيان آن‌گاه كه وقوع آن محتمل است و نيز آن‌گاه كه عملاً توسط مرتكب پيش‌بيني شده‌است، علمِ مرتكب به وقوع زيان، اگرچه نوعاً پيش‌بيني ناپذير است، و قصدِ مرتكب در حدوث زيان به همان نحوي كه رخ داده؛ اگرچه تنها بر بخت و اقبال خود چشم دوخته و رفتاري هرچند كوچك در جهت آن انجام داده‌است؛ عناصر اساسي انتساب نتايج به رفتار عامل در زنجيره سببي است كه از ديدگاه سبب متعارف و مباني مشابه آن در فقه اماميه استخراج مي‌شود.
چكيده لاتين :
Legal causation in the Western context provides a systematic manifestation of an intellectual apparatus. A system that is not sufficient in terms of content, despite conforming to the formal boundaries of modern knowledge and determining the appropriate place to discuss similar concepts. On the other hand, a similar current of thought among Imami jurists has carefully developed many of these concepts, including causality, which, of course, without the form and framework of modern knowledge, seems very irregular. The combination of these two approaches, which meet in the foundations of the conventional cause view, promotes the form and content: In sum, the human cause with other natural causes of a phenomenon, if the result occurs directly from the behavior of the human agent, there is no doubt to attribute the result to him. In indirect damages, mental elements help the jurist to measure the ratio of harmful consequences to the perpetrator's behavior and other natural factors in a reasoned, justifiable and explainable system. Predicting loss When it is probable and also when it is actually predicted by the perpetrator, the knowledge of the perpetrator of the loss, although typically unpredictable, and the intent of the perpetrator to cause the loss as it occurred; Although he has only looked at his own fortune and has acted in its direction, however small; The basic elements of attributing the results to the behavior of the agent are in the causal chain, which is extracted from the perspective of the conventional cause and similar principles in Imami jurisprudence.
