پديد آورندگان :
لك، آزاده دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه طراحي و برنامه ريزي شهري و منطقه اي، تهران، ايران , برزوعي، پريسا دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه طراحي و برنامه ريزي شهري و منطقه اي، تهران، ايران
كليدواژه :
گمرك , بازارچه مرزي , مناطق مرزي , مدل مفهومي , طراحي , برنامه ريزي شهري , روش دلفي
چكيده فارسي :
اهداف: مناطق مرزي با وجود وسعت فراوان به سبب دوري از مركز، از محروم‌ترين مناطق ايران به شمار مي‌روند و نيازمند توسعه زيربنايي هستند. احداث زيرساخت‌هاي لازم از جمله گمرك و بازارچه مرزي مي‌تواند به توسعه و تامين تسهيلات مطلوب خريد و تفريح در كنار ساير تسهيلات زيربنايي براي ورود و خروج كالا و مسافر منجر شود. هدف از پژوهش حاضر تدوين مدلي مفهومي براي طراحي مجموعه‌هاي گمرك و بازارچه مرزي بود.
مشاركت‌كنندگان و روش‌ها: اين پژوهش به روش كيفي و در دو گام انجام شد. در گام اول كيفيت‌هاي ناظر بر طراحي و برنامه‌ريزي بازارچه‌هاي مرزي از مطالعات كتابخانه‌اي استخراج و سپس با مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با 10 نفر از ذي‌نفعان كه به روش گلوله برفي انتخاب شدند، روايي‌سنجي شد. در گام بعد، با اعتبارسنجي اصول به‌دست‌آمده به روش دلفي، با 10 نفر از متخصصين علوم طراحي و برنامه‌ريزي و با استفاده از پرسش‌نامه، مدل نظري تدوين شد.
يافته‌ها: يافته‌هاي اين پژوهش بيانگر آن است كه رويكردهايي همچون گردشگري شهري، پدافند غيرعامل، برندسازي شهري و طراحي و برنامه‌ريزي شهري در توسعه نواحي مرزي موثر هستند.
نتيجه‌گيري: مدل مفهومي متشكل از ابعاد اقتصادي، اجتماعي، حقوقي و كالبدي مي‌تواند با تاكيد بر اصولي همچون پدافند غيرعامل (ايمني و امنيت و انعطاف‌پذيري)، دسترسي، تنوع، همه‌شمولي، سرزندگي، زيرساخت‌ها، خوانايي، هويت و معماري بومي، بافت- موزه، پايداري، شخصيت بصري، انسجام و پيوستگي، همسازي با طبيعت و پاكيزگي محيطي در خدمت برنامه‌ريزان و طراحان شهري در توسعه مناطق مرزي قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Aims The border areas are the most deprived ones due to their remoteness from the capital
and marginality. Therefore, border development is essential. This development can be realized
through establishment of custom and border marketplaces, which will provide convenient
shopping and leisure facilities, along with other infrastructures for importing and exporting
goods, as well as entrance and departure of passengers. The goal of the present study was to
develop a conceptual model for designing customs and border marketplaces.
Participants & Methods This qualitative study has been conducted in two steps. In the first
step, the design qualities of border marketplaces were extracted based on theoretical literature
and were evaluated by a semi-structured interview with 10 participants by using snowball
methods. In the next step, the theoretical model was developed by a questionnaire, based on
the principles of the Delphi method with the help of 10 experts in the field of design sciences.
Findings The results indicate that some approaches such as urban tourism, passive defense,
city branding, and urban design are effective in developing the border areas.
Conclusion A conceptual model including economic, social, legal and physical dimensions with
an emphasize on some principles such as passive defense, accessibility, variety, inclusiveness,
vitality, infrastructures, legibility, identity and local architecture, context-museum,
sustainability, visual character, continuity and coherence, compatibility with nature and
environmental cleanliness, can be used by urban planners and designers in the development
of border areas.
