مطالعۀ تطبيقي نمادگرايي در زيورآلات اقوام تركمن و بلوچ در ايران

A Comparative Study on the Symbolism in Turkmen and Baluch Ornaments in Iran

به رغم ماشيني شدن زندگي، هنوز زنان و مرداني هستند كه با دستان هنرپردازشان، هنرهاي دستي كم نظيري را خلق مي كنند كه حاصل ذوق و ابتكار آنان است. از ديرباز، زيورآلات بين اقوام مختلف ايران از اهميت خاصي برخوردار بوده زيرا اين گونه هنرهاي صناعي، زاييدۀ ذهن خلاق و مبتكر آنان و نيز انعكاس دهندۀ فرهنگ، آداب و رسوم و سنت هاي آنها بوده است. شايد بتوان با مطالعۀ تطبيقي زيورآلات اقوام مختلف ايران و بررسي وجوه تشابه و افتراق بين آنها و هم چنين با رمزگشايي زيورآلاتي كه مفاهيم خاصي را تداعي مي كنند، گامي در جهت اعتلاي اين هنر برداشت. بيان و معرفي مفاهيم خاص زيورآلات اين اقوام مي تواند مؤثرترين راه در احياي دوبارۀ اين هنر رو به فراموشي براي تركمن ها، بلوچ ها و حتي اقوام ديگر باشد. پژوهش حاضر به روش تاريخي- تحليلي انجام گرفته و از شيوه هاي كتابخانه اي و ميداني جهت گردآوري داده ها استفاده كرده است. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي مفاهيم نمادين زيورهاي تركمن و بلوچ است. زيورآلاتي كه زنان، دختران و حتي مردان به وفور از آنها استفاده مي كنند. اين پژوهش بر اين فرض استوار است كه باورها و اعتقادات اقوام تركمن و بلوچ، همواره در ساخت زينت آلات آنها دخيل بوده است. هم چنين اين سوال مطرح است كه با وجود فاصلۀ جغرافيايي اين اقوام، آيا تشابهات به دست آمده مي تواند به تأثيرپذيري باورهاي آنها از يكديگر مرتبط باشد يا خير؟ اين تحقيق به بررسي زيورآلات اقوام تركمن و بلوچ ايران پرداخته و تلاش نموده است زيورآلات اين دو قوم را با رويكرد نمادگرايي مورد بررسي و تطبيق قرار دهد. از نتايج تحقيق، مي توان به تشابه اين دو فرهنگ در باورها و اعتقادات و نيز اهميت استفاده از زيورآلات با دلايل آييني اشاره كرد.

Despite the advent of mechanization in modern life, there are still men and women who create unique handicrafts that are the result of their taste and initiative. For a long time, jewelry has been of special importance among different ethnic groups in Iran, because such artifacts have come out of their creative and innovative minds and they reflect their culture, customs and traditions. Perhaps it is possible to take a step towards the promotion of this art by comparatively studying the ornaments of different ethnic groups in Iran and examining the similarities and differences between them, as well as by deciphering the ornaments that evoke certain concepts. Expressing and introducing the special concepts of ornaments of these tribes can be the most effective way to revive this forgotten art for Turkmen, Baluch and even other tribes. The present research has been done by historical-analytical method and has used library and field methods to collect data. The purpose of the study is to investigate the symbolic meanings of Turkmen and Baluch ornaments as well as the jewelry that women, girls and even men use very much. This research is based on the assumption that the beliefs of the Turkmen and Baluch tribes have always been involved in the manufacture of their ornaments. The question also arises that despite the geographical distance of these tribes from each other, can the similarities obtained be related to the influence of their beliefs on each other or not? This research has studied the ornaments of the Turkmen and Baluch ethnic groups of Iran and has tried to examine and apply the ornaments of these two ethnic groups with a Symbolic approach. From the research results, we can recognize similarities of these two cultures in beliefs as well as the significance of using jewelry with ritual reasons.