واكاوي آراي تمدني سيد قطب و نوع مواجهه‌ي وي با مدنيت غرب

An Analytical Review of Sayyid Qutb’s Civilizational Views and His Attitude toward Western Modernity

سيد قطب يكي از مؤثرترين انديشمندان معاصر جهان اسلام و از مهم‌ترين نمايندگان مكتب فكري بازگشت به اسلام اصيل است. اين مقاله به روش توصيفي - تحليلي، مهم‌ترين نظريات تمدني سيد و نوع مواجهه‌ او با مدنيت غرب را بررسي كرده و به اين پرسش پاسخ داده است كه مباحث تمدني سيد قطب، حول چه محورهايي هستند. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد، كليدواژگان سيد در تصويرسازي از تمدن، در نظامي زنجيروار قابل تفسير هستند؛ چنانكه «زن» به‌عنوان عامل حياتي در بالندگي بشر، با حضور در يك بستر اجتماعي درست مي‌تواند از حقوق خود منتفع شود و در قامت عنصري تعيين‌كننده براي تحقق آرامش جامعه، متضمن شمه‌اي از «عدالت اجتماعي» مورد تأكيد اسلام نيز باشد، اما مقاومت سرسختانه زورمندان و زياده‌خواهان جهان در برابر استقرار عدالت، گريز از جنگ مشروع را براي طرفداران حاكميت الهي ناممكن كرده و تقابل همه‌جانبه مسلمانان با حكومت‌هايي را كه تجسمي از جاهليت مدرن هستند اجتناب‌ناپذير و ضروري كرده است؛ چنانكه سيد قطب، «آمريكا» يعني مظهر مدنيت نوين غرب را مصداقي از همين حاكميت‌هاي فزون‌طلب و ويرانگر مي‌داند. همچنين با اتخاذ رويكردي مقاوم در برابر آن، بر ضرورت مرزبندي مسلمانان با ارزش‌هاي غربي و مقابله ايشان با تمدن برتري‌جويانه و غيراخلاقي آمريكايي تأكيد دارد و هر مسلماني را به مبارزه با عموم حكومت‌هاي غيرالهي براي برقراري حاكميت مشروع اسلامي مكلف مي‌داند.

Sayyid Qutb was one of the contemporary prominent thinkers and scholars of the world of Islam and one of the outstanding supporters of a school of thought known as ‘the return to pristine Islam’. Developed based on a descriptive-analytical methodology, this paper reviews Sayyid Qutb’s most important civilizational views and quality of his attitude toward Western modernity to find appropriate answer to the principal question of “What are the major pillars of Sayyid Qutb’s civilizational discussions?”. According to the findings of this study, Sayyid Qutb’s keywords in illustrating civilization are interpretable in a chain system, so that “woman” as a vital factor for human growth, can enjoy her rights within a right social ground. In that environment, she can be a decisive element for realization of social calm and a notion of “social justice” as emphasized by Islam. However, stubborn resistance of the lords of power and wealth in the world against establishment of justice has rendered impossible the avoidance from a legitimate war for supporters of Divine sovereignty and has made inevitable an all-out confrontation of Muslims with governments that represent modern ignorance. Sayyid Qutb argues that the United States, i.e. symbol of Western modernity, is an example of extremist and destructive rules. Adopting a resistive approach against Western modernity, Sayyid Qutb emphasized demarcation between Muslims and Western values and fighting hegemonic and unethical US civilization. He has religiously decreed any Muslim to fight all secular governments for establishing legitimate Islamic governance.