مدل‌سازي تمايل حسابداران به گزارش خطاكاري

Modeling Accountant Whistle Blowing Intention

هدف: گزارش خطاكاري، ابزار مهم و مؤثري براي كشف تقلب است، از اين رو، اهميت آگاهي از عوامل كليدي تأثيرگذار بر تمايل به گزارش خطاكاري، بيش از پيش در كانون توجه قانون‌گذاران قرار گرفته است و آنها تلاش مي‌كنند تا كاركنان شركت‌ها را به گزارش خطاكاري تشويق كنند. در نتيجه، پژوهش حاضر، به‌دنبال مدل‌سازي تمايل حسابداران شركت‌ها به گزارش خطاكاري است. روش: شهود اخلاقي يا استدلال عقلي، تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده و مثلث تقلب، ديدگاه‌هاي نظري‌اي هستند كه مي‌توانند در مدل‌سازي تمايل حسابداران شركت‌ها به گزارش خطاكاري يا اتخاذ موضع سكوت در قبال آن ادغام شوند. از اين رو، مدل پژوهش كه بر اساس همين ديدگاه‌ها طراحي شده است، از لحاظ تكنيك‌ها، روش‌ها و آزمون‌هاي آماري متعدد، از جمله تحليل محتواي دلفي، آنتروپي شانون و مدل معادلات ساختاري بررسي شده است. تكنيك سوارا نيز براي تعيين اهميت و اولويت‌بندي ميزان تمايل به گزارش خطاكاري درون و برون‌سازماني استفاده شد. يافته‌ها: با توجه به نتايج آزمون‌ها، مدل مفهومي ‌طراحي‌شده در اين پژوهش به تأييد رسيد. گفتني است كه مصاحبه‌شوندگان نيز بيشتر تمايل داشتند خطاكاري درون‌سازماني را به‌خصوص به رئيس هيئت‌مديره شركت گزارش دهند. نتيجه‌گيري: حسابداران مي‌توانند در گزارش تقلب‌هاي موجود در سازمان، نقش بسزايي داشته باشند، از اين رو، مديران شركت‌ها مي‌بايست فضاي سازمان را به شكلي مديريت كنند كه حسابداران تمايل به گزارش خطاكاري پيدا كنند. همچنين قانون‌گذاران نيز بايد در تدوين و تصويب قوانين و مقررات حمايتي از گزارش‌كنندگان خطا كوشا باشند.

Objective: Whistleblowing is one of the most important and effective fraud discovery mechanism; therefore, recognizing key factors affecting whistleblowing intention should be more considered by regulators; and they must try to encourage employees to whistle the blow. As whole, this research aim to modeling accountant whistleblowing intention. Methods: Moral intuition, theory of planed behavior and fraud triangle are three theoretical approaches that can be merged for modeling accountant intention to whistleblowing or not to whistle the blow. Thus, research model that designed on these approaches, is examined by several statistical tests include Delphi content analysis, Shannon entropy and structural equation model. Also, Swara technique is used for evaluating internal and external whistleblowing intention. Results: According to results, research model is approved and, also, interviewers intend to internal whistleblowing specially to chairman of board more than external whistleblowing. Conclusion: Accountants can play important role in reporting organizations fraud, so, managers should mange organization environment in a way that accountant intend to whistle the blow. Also, Legislators should make and sanction laws and regulations that support whistleblower hip-and-thigh