بررسي اثرات فضايي اندازه شهر و ساختار صنعتي بر بهره وري نيروي كار در راستاي تحقق توسعه اقتصاد شهري

Studying Spatial Effects of City Size and Industrial Structure on Labor Productivity; Application of Spatial Panel Methods for Iranian Provinces

در ادبيات اقتصادي، بهره وري نيروي كار بيشتر از آنكه يك زيرساخت فيزيكي تلقي شود، زيرساخت اجتماعي براي تركيب بهينه عوامل توليد است كه در كنار متغيري همچون توزيع اندازه شهرها مي تواند اثرات متفاوتي برجاي بگذارد. اين پژوهش بر آن است كه تأثيرات اندازه شهر و ساختار صنعتي شهرها را به عنوان دو ستون براي حفظ و تداوم رشد اقتصادي مورد بررسي قرار داده و اثرات آن را بر يك متغير اقتصادي- اجتماعي همچون بهره وري نيروي كار مورد سنجش و ارزيابي قرار دهد. برايناساس از مدل هاي پانل فضايي جهت برآورد اثرات اندازه شهر و صنعتي شدن بر بهره وري نيروي كار براي 30 استان كشور طي دوره زماني 1396-1384 استفاده شد. به دليل وجود اثرات تجميعي و ازدحامي در شهرها، از توان دوم متغيرهاي اندازه شهر و صنعتي شدن در برآوردها استفاده شد. نتايج نشان دادند رابطه U شكل معكوس بين اندازه شهر و صنعتي شدن با بهره وري نيروي كار وجود دارد. مي توان استدلال نمود كه در مرحله ابتدايي به دليل بزرگتر بودن اثر تجميعي از اثر ازدحام، اندازه شهر داراي اثر مثبتي بر بهره وري بوده (به اندازه 0/49 واحد افزايش)، ولي به مرور زمان اثر ازدحامي داراي نيروي قوي تر نسبت به اثر تجميعي در شهرها شده و بهره وري نيروي كار را كاهش داده است (به اندازه 0/31 واحد كاهش). از سوي ديگر، ساختار صنعتي نيز به دليل افزايش توليد، بهره وري را افزايش مي دهد (به اندازه 14/71 واحد افزايش) ولي بعد از رسيدن به نقطه بهينه به دليل وابستگي بيش از حد به صنايع توليدي، مزاياي نهايي اثر مقياس بر بهره وري نيروي كار را كاهش مي دهد (به اندازه 0/02 واحد كاهش).

In economic literature, labor productivity is considered as a social infrastructure for optimal combination of production factors more than a physical infrastructure, which can have different effects along with variables such as city size distribution. This research studies effects of city size and industrial structure as two pillars to maintain and sustain economic growth and evaluates its effects on a socio-economic variable such as labor productivity. For this purpose, spatial panel models is used to estimate city size effects and industrialization on labor productivity for 30 provinces of the country during the period of 2005-2017. Due to agglomeration and aggregation effects in cities, is used of city size and industrialization square in estimates. The results shows that there is a U-inverse relationship between city size and industrialization with labor productivity. It can be argued that in the first stage due to larger effect of agglomeration, city size has a positive effect on labor productivity, but over time aggregation effect has a stronger force than agglomeration effect in cities, and reduces labor productivity. On the other hand, industrial structure increases labor productivity by increasing production, but after reaching to optimum point, due to excessive dependence on the manufacturing industry, reduces final benefits of scale impact the on labor productivity.