تجزيه‌ و تحليل كيفيت و اثرات محيط زيستي فضاهاي سبز شهري (مطالعه‌ موردي: منطقه 10 شهرداري تهران)

Analysis of the quality and environmental effects of urban green spaces (Study: District 10 of Tehran Municipality)

در عصر حاضر از فضاي سبز به دليل اهميت و نقش آن در حيات و توسعه شهرها به‌ عنوان يكي از شاخص‌هاي توسعه ­پايدار ياد مي‌شود. تأثيرات فيزيكي و طبيعي اين فضاها در سيستم شهري و بازدهي‌هاي مختلف اكولوژيكي، اجتماعي و اقتصادي آن در ساختار جوامع انكارناپذير است؛ تا آنجا كه كاربري فضاي سبز در شهرها و سرانه آن از مباحث اساسي در برنامه‌ريزي و مديريت شهري محسوب مي‌شود. هدف از اين تحقيق بررسي كيفيت زيست‌محيطي در منطقه 10 شهرداري تهران براساس فضاي سبز موجود و ارائه توصيه‌هاي مناسب به‌ منظور بالا بردن كيفيت محيط‌زيست به سطح استاندارد مي‌باشد. براي رسيدن به اين هدف، مناطق فضاي سبز با استفاده از تصوير ماهواره لندست-8 و شاخص نرمال شده پوشش­گياهي (NDVI) استخراج شد. مناطق فضاي سبز استخراج ‌شده با شاخص‌هاي كيفيت هوا و تراكم جمعيت و با استفاده از روش شاخص نمايه‌سازي قياسي در سطح هر بلوك، براي شناخت ارتباط اين عوامل به‌ صورت كمي تجزيه ‌و تحليل شدند. براي شناسايي مناطق با حساسيت بالا، نقشه وضعيت بحران زيست‌محيطي براساس تراكم جمعيت و درصد فضاي سبز موجود ايجاد شد. نتايج حاكي از آن است كه 3/25درصد از كل منطقه 10 را فضاي سبز در بر مي‌گيرد؛ و همچنين 122 بلوك از 125 فاقد حداقل سرانه فضاي سبز براي زندگي سالم هستند. به ‌منظور بالا بردن كيفيت شاخص­هاي زيست‌محيطي به سطح استانداردهاي بين‌المللي، توصيه‌هايي در مورد مناطقي كه فضاي سبز بايد در آن ايجاد شود ارائه گرديد. اين پژوهش براي پروژه‌هاي توسعه آينده، برنامه‌ريزي شهري در راستاي حفظ كيفيت محيط‌زيست در سطح قابل قبولي اهميت دارد.

In the present age green space is considered as one of the indicators of sustainable development due to its importance and its role in the life and development of cities. The physical and natural effects of these spaces in the urban system and its various ecological, social, and economic returns are indisputable in the structure of societies. As far as the use of green space in cities and its per capita is considered as the main issues in urban planning and management. The purpose of this research is to evaluate the environmental quality in Tehran 10th District based on available green space and provide appropriate recommendations for improving the quality of the environment to the standard level. To reach this goal, green areas were extracted using Landsat-8 satellite image and NDVI (Normalized Indicator Index). The areas of green space extracted with air quality indexes and population density and using the indexing index method at each block level were quantitatively analyzed to determine the relationship between these factors. To identify areas with high sensitivity, the map of the state of the environmental crisis was created based on population density and available green space. The results indicate that 3.25% of the total area is covered by green space, as well as 122 blocks out of 125 without the minimum per capita green space for healthy living. In order to raise the quality of environmental indicators to international standards, recommendations for areas where green space should be created are presented. This research is important for future development projects, urban planning in order to maintain environmental quality at an acceptable level.