بررسي توسعه كالبدي شهرها با استفاده از مدل‌هاي كمي آنتروپي شانون، هلدرن و موران (مورد پژوهي: شهر كاشمر)

Study of Urban physical development by using quantitative models Shannon entropy, Holdren and Moran (Case Study: Kashmar city)

شهر پديده­اي است كه به واسطه فعاليت­هاي انساني و طبيعي مدام در حال تغيير در ابعاد مختلف است. تغييرات ابعاد كالبدي شهر داراي اهميت بالايي است كه در دو الگوي اصلي پراكنده و فشرده رخ مي­دهد. هدف اين پژوهش شناخت پايداري يا ناپايداري الگوي توسعه كالبدي شهر كاشمر مي­باشد. روش تحقيق مورد استفاده توصيفي- تحليلي است. براي سنجش رشد كالبدي شهر، مدل­هاي كمي ضريب آنتروپي شانون، موران و هلدرن استفاده شده است. همچنين جهت تحليل الگوي فضايي پارامترهاي رشد شهري از تكنيك اتوكروليشن فضايي استفاده ­گرديده است. نتايج نشان مي­دهد كه كاشمر از نظر رشد كالبدي، طي بيست سال اخير، با رشد نسبتا نامناسب و ناكارآمد روبه­رو بوده است. چنانكه مي­توان الگوي رشد پراكنده يا گسترش افقي بي­رويه را براي اين شهر متصور شد. ضريب آنتروپي ­شانون براي سال­هاي 1380 و 1390 به ترتيب 1/36598 و 1/36731 مي­باشد كه نشان از رشد افقي طي يك دهه است. همچنين نتايج مدل هلدرن نشان ­مي­دهد كه طي دوره مذكور، از مساحتي كه به پهنه شهر كاشمر اضافه گرديده است، از مجموع صددرصد افزايش، 45 درصد ناشي از افزايش جمعيت بوده است و 54 درصد ناشي از افزايش سرانه كل شهري كه نشان از ناپايداري است. نتايج اتوكروليشن فضايي براي چهار متغير جمعيت، خانوار، واحد مسكوني و تراكم نيز نشان مي­دهد كه بيشترين عدد شاخص موران مربوط به تراكم به عنوان يكي از مهم­ترين عوامل در نحوه توسعه شهر است و نشانگر توزيع خوشه­اي و نرمال نبودن توزيع اين متغير در پهنه شهر است. پايين­ترين شاخص نيز مربوط به خانوار است كه به طور نسبي داراي توزيع نرمال ­تري است.

Cities are changing permanently in different dimensions due to human and nature activities. the physical changes are significant and these changes formed in two main patterns (sprawl and compact) so that causing stability or instability. The recognition of physical development pattern of Kashmar city and it’s stability or instability is The purpose of this study. Research method is Descriptive – analytical. Shannon entropy index and Holdern model used for measurement and recognition of physical growth pattern of city. Also spatial autocorrelation technic used for analysis of spatial pattern of city growth parameters. The results show the physical growth and spatial spread of Kashmar city have been Inappropriate and ineffective over the last twenty years. Also we can assume dispersed growth pattern or irregular horizontal expansion for the city. Shannon entropy index for 2000 and 2010 years is 1.36598 and 1.36731 that it show horizontal growth with slight increase during a decade. Also the result of holdern model show from total area added to city, during the period under study, %45 is result of population increase and %54 is result of urban per capita increase. It shows instability. The result of spatial autocorrelation about four variable population, household, Residential units and density show the greatest number for density. These reveal cluster and abnormal distribution of density on city area. Household have lowest number so it have relatively normal distribution. with emphasis on results, urban sustainable development and sustainable city growth need to politics for control and change of this kind of growth.