تأثير مباني كلامي در حل مسئلۀ تبعيت يا عدم تبعيت احكام از مصالح و مفاسد

The Impact of Theological Foundations on the Question of whether Shari'ah Laws Should Follow or Not Follow the Considerations of Common Good and Depravity

مسئلۀ تبعيت يا عدم تبعيت احكام از مصالح و مفاسد از مسائل بين رشته‌اي ميان كلام و فقه است. در اين باره، انديشوران شيعه با اشاعره ـ كه بر عدم تبعيت احكام از مصالح و مفاسد پافشاري مي‌كنند ـ اختلاف نظر دارند، از سوي ديگر خود نيز، يكسان نمي‌انديشند. برخي بر تبعيت مطلق احكام از مصالح و مفاسد تأكيد دارند و برخي نيز تبعيت نسبي احكام از مصالح و مفاسد را باور دارند. آنچه اين نوشتار در پي آنهاست، در پي نشان‌دادن تأثير مباني كلامي در حل اين مسئله است. به نظر مي‌رسد براي حل اين مسئله بايد تكليف خود را با چهار مبناي مهم كلامي و عقلي روشن كنيم: حسن و قبح ذاتي يا شرعي؛ عدل الهي، هدف‌مندي خداوند در افعال و استحالة ترجيح بلامرجح. نويسنده با نشان دادن چگونگي تأثير اين مباني در حل اين مسئله، در نهايت نظريۀ تبعيت مطلق احكام از مصالح و مفاسد را برگزيده است.

The question of whether Sharia’h laws should follow or not follow the considerations of common good and depravity is an interdisciplinary issue lying at the intersection of theology and jurisprudence. In this regard, the Shiite thinkers disagree with the Ash'arites, who insist on non-following side of the issue. However, Shiite thinkers themselves are not unanimous in their views on this issue. Some put emphasis on the absolute adherence of the laws to the considerations of common good and depravity, and some believe in the relative adherence of the laws to those considerations. What this article seeks to do is to show the impact of the theological principles on the resolution of this issue. To solve this problem, it seems that we should clarify our position toward the four important theological and intellectual bases: essential and legal good and badness; Divine justice, God's purposefulness in actions and the impossibility of preponderance without there being preponderance. By showing how these principles affect the solution of this problem, the author has ultimately taken side with the theory of absolute adherence of the laws to the considerations of common good and depravity.