پديد آورندگان :
درفشي، خهبات پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري - گروه ميراث طبيعي , صدوق، حسن دانشگاه شهيد بهشتي تهران - دانشكده علوم زمين - گروه جغرافياي , مهرجونژاد، اكبر دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا , خالدي، شاهين دانشگاه آزاد اسلامي واحد نور
كليدواژه :
آسيب پذيري سيلاب , تحليل سلسله مراتبي , وزن معيار , بابل
چكيده فارسي :
جهت شماتيك نمودن سطح آسيب پذيري ناشي از سيلاب در شهر بابل، از مدل تحليل سلسله‌مراتبي با متغيرهاي نوع كاربري اراضي، ميزان فرسودگي بافت، فاصله از شبكه ارتباطي، فاصله از رودخانه، ارتفاع رواناب، شيب، تراكم آبراهه و ارتفاع بهره گرفته شد. اولويت‌بندي و تعيين روابط بين اين متغيرها با آسيب پذيري، از طريق روش AHP انجام گرفت و بر اساس نظرات كارشناسي، ماتريسي به ابعاد 7×7 جهت تعيين وزن معيار متغيرها براي تهيه نقشه آسيب پذيري ايجاد شد. وزنهاي معيار براي عاملهاي نوع كاربري اراضي و ميزان فرسودگي بافت 0/35، فاصله از شبكه ارتباطي 0/24، فاصله از رودخانه 0/16، ارتفاع رواناب 0/10، شيب 0/07، تراكم آبراهه 0/044 و براي متغير ارتفاع 0/03 محاسبه شده است؛ بنابراين، نوع كاربري اراضي و ميزان فرسودگي بافت بيشترين و ارتفاع كمترين وزن را در تهيه نقشه آسيب پذيري دارند. پس از محاسبه وزن نسبي و با استفاده از معادله بدست آمده از ضرايب متغيرها، نقشه آسيبپذيري سيلاب شهر بابل با استفاده از فرمتهاي تحليلي در محيط ArcMap در پنج طبقه آسيب پذيري خيلي كم، كم، متوسط، زياد و خيلي زياد تهيه گرديد. طبقه آسيب پذيري خيلي زياد، منطبق بر پهنههاي بافت قديمي شهر و بخشهايي از آن است كه بيشترين تراكم ساختمانهاي مسكوني و شبكه معابر يا به عبارتي سطوح نفوذناپذير را دارند. پهنه هاي آسيبپذيري خيلي زياد بيشتر در مركز شهر و حريم رودخانه قابل مشاهده مي باشد. اين در حالي است كه گسترش اراضي باغي و كشاورزي و كاهش تراكم سطوح نفوذناپذير (كاربري مسكوني و معابر) سبب كاهش آسيب پذيري سيلاب در بخش هاي حاشيهاي شهر شده تا جايي كه طبقه آسيبپذيري خيلي كم منطبق بر همين بخش ها بوده است. در مجموع قرار گرفتن 38 درصد از مساحت شهر بابل در رده هاي آسيبپذيري زياد و خيلي زياد، نشان از آسيب پذيري نسبتاً بالاي اين شهر در برابر بروز سيلاب دارد.
چكيده لاتين :
Vulnerability caused by the flood is complex and fluctuation. The flood vulnerability is depended on the phenomena such as precipitation, runoff and its accumulated and amount of vulnerability lowland areas of flood. Flood vulnerability be varied over time and from region to another that its reason for natural special circumstances . In order to drawing schematic of vulnerability surface caused by flood in Babul city, we used Analytical Hierarchy Process model (AHP) with variables namely: lands use, old texture, distance from transportation network and river, runoff height, slope, channel density and height. Priority and determination relationship between these variables with the vulnerability carried out through AHP method. The weight of criteria were: land use and old texture 0.35, distance transportation network 0.24, distance from river 0.16, runoff height 0.10, slope 0.07, density of channel 0.044 and for variable height 0.03. Therefore, land use and old texture gained minimum and maximum weights. After calculating the relative weights and using the equation obtained from the coefficients of the variables, Babul city flood vulnerability map was prepared by using the analysis formats in Arc Map in five vulnerability class: very low, low, medium, high and very high. Very high vulnerability class based on old texture mapping of the old texture of Babul and parts it is that density is highest or impermeable surfaces is highest. Very high vulnerability area is visible more in downtown and the river surrounding. However, the expansion of agriculture lands and reduced density of impermeable surfaces (use of residential and passageways) led to reduce flood vulnerability in city. Area of very low vulnerable class and very high vulnerable are 4.3, 9.3, 5.9, 4.7 and 7.7, kilometers respectively. The low vulnerable class and very high vulnerable class including 29.1 and 23.9 percentage of Babul city area, respectively. Finally locating 38 percentages from Babul city in very high and very high vulnerable is indicating high relatively vulnerable of this city in flood.
