مكان‌يابي پايدار صنايع تبديلي كشاورزي (مطالعه موردي: بخش زنجان رود، استان زنجان)

Optimal Land Zoning for Locating Agricultural Conversion Industry using AHP in GIS Environment (Case study: Zanjan-Rood District)

با توجه به اين‌كه برنامه‌ريزي توسعه منطقه‌اي بين برنامه‌ريزي ملي و محلي قرار دارد، براي ايجاد تعادل بين مناطق كشور بايد تمهيداتي انديشيده شود و يكي از عواملي كه اين تعادل را بر هم مي‌زند مهاجرت‌هاي روستايي است كه ايجاد صنايع تبديلي مي‌تواند مانعي بر مهاجرت شود. با توجه به امتيازي كه صنايع تبديلي كشاورزي در ايجاد اشتغال و درآمد دارد، و به دليل برخورداري بخش زنجان رود از پتانسيل كشاورزي بايد نسبت به مكان‌يابي صنايع در اين بخش مطالعه پهنه­ بندي صورت گيرد. در اين پژوهش با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) به پهنه ­بندي زمين براي مكان‌يابي صنايع اقدام شده است، به اين نحو كه ابتدا لايه‌ها با استفاده از ضوابط در ArcGIS حريم‌گذاري شده و سپس با استفاده از دستور Weighted overlay لايه‌ها در هم تركيب‌ شده و نقشه نهايي به‌ دست‌ آمده است. شاخص‌هايي كه در اين تحقيق به‌ كار رفته است 15 شاخص طبيعي و انساني مي‌باشد كه بنا بر نظر كارشناسان و اساتيد به اولويت بندي‌ آن­ها پرداخته ‌شده است. در اين پژوهش حريم عارضه‌ها با توجه به ضوابط و معيارهاي استقرار صنايع ارائه‌ شده از طرف سازمان حفاظت محيط‌ زيست (معاونت محيط‌ زيست انساني) تعيين ‌شده و در پايان نقشه مطلوب‌ترين مكان با در نظر گرفتن برخي از شاخص‌ها از نقشه­ ي نهايي با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS به ‌دست ‌آمده است. به ‌اين‌ ترتيب كه با استفاده از روش VIKOR روستاها را از نظر برخورداري از خدمات روستايي رتبه‌بندي مي‌كنيم و مناطقي كه روستاهاي با رتبه بالا در آن قرار دارند و همچنين برخي از شاخص‌هاي ديگر از جمله نزديكي به راه اصلي، راه‌آهن، نزديكي به خط انتقال گاز و برق رودخانه زنجان رود و دوري از گسل به ‌عنوان مطلوب‌ترين مكان انتخاب مي‌شود.

Considering that regional development planning is among national and local planning, preparations, the areas of the country must be balanced. One of the factors violates this imbalance is rural immigration, so establishing conversional industries can be a barrier for immigration. Based on the value of agricultural conversional industries in creating employment and income, and the potentiality of agriculture in Zanjan-Rood District, there is a need for taking steps to locate the industry in this sector. In this research, the Analytical Hierarchical process (AHP) has been applied to locate the industry, so that the layers were limited using the criteria in ArcGIS first, and then using the Weighted Overlay command the layers were combined and the final map is gotten. Indicators used in this research are 15 natural and human ones and they were prioritized according to experts’ and professors’ opinions. In this research, the limitation of the complications has been determined in accordance with the criteria for the establishment of the industry provided by the Environmental Protection Agency (Human Environment Department). Finally, the most desirable location map regarding some of the indicators from the final map is obtained by using the ArcGIS software. Thus, using the VIKOR method, the villages have been ranked in terms of rural services. The high-ranking villages are chosen as the most desirable place, as well as some other indicators, such as proximity to the main road, the railway, the proximity to the Zanjan-Rood River, gas and electricity transmission line and avoiding the rift valley are affected to this choice.