الگوي برنامه‌ريزي توسعه روستايي با تأكيد بر پارادايم‌هاي نوين (مورد مطالعه: شهرستان‌هاي پاكدشت و ري در پيرامون كلان‌شهر تهران)

Pattern of Development Planning with an Emphasis on New Paradigms Case Study: Pakdasht and Rey counties Around Tehran Metropolitan

در بعضي از كشورها همچون ايران، برنامه‌ريزي‌هاي توسعه روستايي و شهري به شكل كاملاً مجزا و براساس «ديدگاه بخشي» صورت مي‌پذيرد كه چالش‌ها و مسائل متعددي در فرايند توسعه سكونتگاه‌هاي روستايي اين‌گونه كشورها ايجاد كرده است. بر اين شالوده، تحقيق حاضر با استفاده از روش توصيفي- تحليلي بر روي 54 روستاي نمونه از 124 روستاي ناحيه مورد مطالعه انجام شد. علاوه بر اين تعداد 31 پرسشنامه نيز در سطح كارشناسان و مديران نهادها و سازمان‌هاي مرتبط با برنامه‌ريزي توسعه روستايي به‌صورت مستقيم تكميل شد. همچنين، براي ارائه چهارچوب معني‌داري از روش‌هاي توصيفي ـ تحليلي، آزمون همبستگي و رگرسيون چند متغيره و تحليل مسير در كليتي منطقي و در قالب فرآيند علمي پژوهش استفاده شد. يافته‌هاي تحقيق نشان داد برنامه‌ريزي مجزا و متخصص محور به لحاظ توانمندسازي، ظرفيت‌سازي و نوع مشاركت روستاييان در توسعه سكونتگاه‌هاي روستايي اثرگذار نبوده و تأثيرات بسيار كمي در ارتقاي شاخص‌هاي توسعه سكونتگاه‌هاي روستايي در ابعاد محيط طبيعي، اجتماعي- فرهنگي، اقتصادي و كالبدي- زيربنايي آن‌ها داشته است. از اين ‌رو در تبيين الگوي بهينه برنامه‌ريزي توسعه تغيير رويكرد از عقلايي گرايي به ارتباطي، واگذاري به بخش خصوصي و سازمان­هاي مردم نهاد و در اين غالب توجه به توانمندسازي و ظرفيت‌سازي ساكنان روستايي، مشاركت، ارتقاي سرمايه اجتماعي، يكپارچگي فعاليت‌ها و سازگاري بين آن‌ها و تنظيم روابط عناصر قدرت در راستاي توسعه پايدار پيشنهاد مي‌گردد.

In some countries like Iran, rural and urban development planning’s are done disintegrated and is based on views which have many challenges in rural residents’ development in such countries. In this case the present study is done based on descriptive – analytic approach on 54 sample villages of total 124 villages in the studied area. Plus those 31 questionnaires were completed directly by experts and managers of institutions and organs relating to rural development planning. Also in order to offer a meaningful framework of planning approach on empowerment and capacity building and villagers taking part in planning and developing rural residents process, a collection of descriptive – analytic approaches, correlation test and multivative regression and analyzing the direction in a logical totality based on scientific approach is being done in the present study. The finding of the study showed that disintegrated and expert planning in empowering and capacity buildings way and the kind of villagers taking part in rural development have not been effective and little influence in promoting indexes of rural residents’ development in natural environment, social cultural, financial, physical based on dimensions. So in expanding the best development planning pattern making changes in approach from rationalism to communicative and paying attention to empowering and capacity building of rural residents, participation, promoting social capital, integration activities and compatibility between them and power elements relationships in sustainable development is suggested.