ارزيابي ريسك خطر مصرف و ميزان تجمع مس و سرب در ماهيان سرخو (Lutjanus ehrenbergi)، سنگسر (Pomdasys Kaakan) و كفشك تيز دندان (Psettodes erumei) در سواحل بندرعباس

Health risk assessment and accumulation of copper and lead in snapper (Lutjanus ehrenbergi), grunter (Pomdasys Kaakan) and halibut (Psettodes erumei) in Bandar Abas

ماهي يكي از مهم‌ترين منابع پروتئيني براي تغديه و سلامت انسان است. از اين رو پايش تجمع فلزات سنگين در ماهيان تجاري همواره مهم مي‌باشد. در مطالعه حاضر ميزان تجمع فلزات سنگين (مس و سرب) در بافت عضله و خطرات احتمالي آن‌ها براي مصرف كنندگان در سه گونه ماهي پرمصرف در جنوب كشور(بندرعباس) يعني سرخو (Lutjanus ehrenbergi)، سنگسر (Pomdasys Kaakan) و كفشك تيز دندان (Psettodes erumei) در سال 1398مورد بررسي قرار گرفت. ميانگين ميزان تجمع (ميكروگرم بر گرم وزن خشك) فلز مس در ماهي سرخو، سنگسر و كفشك به ترتيب برابر با 025/0±078/0، 017/0±136/0 و 013/0±127/0 بود، در حالي كه ميزان تجمع سرب در آن‌ها به ترتيب برابر با 018/0±079/0، 023/0±090/0 و 031/0±107/0 بدست آمد. بالاترين ميزان جذب روزانه (ميكروگرم در كيلوگرم وزن بدن در روز) مس برابر با 023/0 و ناشي از مصرف ماهي سنگسر بود، در حالي كه بالاترين ميزان جذب روزانه سرب ناشي از مصرف ماهي كفشك و برابر با 018/0 به دست آمد. ميزان جذب روزانه و هفتگي در هر دو فلز و در هر سه گونه ماهي كمتر از مقادير دوز مرجع EPA و مصرف قابل تحمل (TI) ارائه شده توسط كميسيون مشترك FAO/WHO ، بود. برآورد ميزان خطر (THQ) محاسبه شده براي هر دو فلز به ميزان قابل توجهي پايين تر از 1 بود. نتايج نشان داد كه جوامع شهري استان هرمزگان با ميزان مصرف هاي محاسبه شده در معرض هيچ گونه خطري ناشي از تجمع فلزات سنگين مورد بررسي در اين مطالعه نمي باشند.

Fish is one of the most important sources of protein for human nutrition and health. Therefore, the monitoring of heavy metals accumulation in commercial fish is always important. In the present study, the accumulation of heavy metals (copper and lead) in muscle tissue and their potential hazards for consumers in three species of high-consumption fish in the south of the country(BandarAbas), namely black-spot snapper (Lutjanus ehrenbergi), javelin grunter (Pomdasys Kaakan) and Indian halibut (Psettodes erumei) was examined. The average concentrations (µg/g dry weight) of copper snapper, grunter and halibut were 0.078±0.017, 0.136±0.025, and 0.127±0.013, respectively, while the accumulation of lead in them was 0.079±0.018, 0.090±023, and 0.107±0.031, respectively. The highest daily intake (µg/ kg body weight/ day) of copper was equal to 0.023 and due to consumption of grunter, while the highest daily intake of lead was obtained due to consumption of halibut and equal to 0.018. The daily and weekly intake of both metals and all three fish species was less than the EPA reference dose and tolerable intake (TDI) values provided by the FAO / WHO Joint Commission. The risk level of target hazard quotient (THQ) calculated for both metals was significantly lower than 1. The results showed that the urban communities of Hormozgan province with the calculated consumption are not exposed to any risk due to the accumulation of heavy metals studied in this study.