تحليل فضايي وضعيت مسكن مناطق شهري كشور

Spatial analysis of housing quality in urban areas of the country

شاخص‌هاي مسكن به عنوان شالوده اصلي يك برنامه جامع و ابزاري ضروري براي بيان ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، زيست محيطي و كالبدي مسكن، از جايگاه ويژه‌اي در امر برنامه ريزي مسكن برخوردارند. پژوهش حاضر براي بررسي، تحليل و سطح‌‌بندي ميزان توسعه يافتگي مناطق شهري استان‌هاي كشور در بخش مسكن، با استفاده از روش توصيفي-تحليلي و مدل‌هاي‌ تصميم‌گيري چند معياره تاپسيس، ويكور و كپلند، بر مبناي آمار سرشماري‌ عمومي نفوس و مسكن سال 1395 در سطح نقاط شهري استان‌هاي كشور انجام يافته است. هدف كلي اين تحقيق برجسته‌­سازي توسعه نامتوازن و نمايش نابرابري‌هاي بخش مسكن در نواحي پيراموني كشور – به‌عنوان يك نياز بنيادين- به تبع توسعه نامتوازن در ساير بخش‌ها است. نتايج حاصل از سطح‌­بندي مسكن حاكي از تمركز توسعه در نواحي مركزي كشور در سه استان تهران، البرز و قم است و كمترين برخورداري در سه استان سيستان و بلوچستان، چهارمحال و بختياري و خراسان جنوبي ديده مي‌شود. نتايج آمار فضايي موران و تحليل لكه‌هاي داغ نيز مويد اين نكته است كه الگوي توسعه يافتگي استان‌ها در بخش مسكن به‌صورت خوشه‌اي است به اين صورت كه نواحي توسعه يافته مربوط به مركز كشور و نواحي كمتر توسعه يافته مربوط به نواحي مرزي و پيراموني كشور مي‌باشد. همچنين براساس نتايج روش ضريب پراكندگي بيشترين نابرابري در بخش مسكن، در شاخص‌هاي كمي بدمسكني، مسكن به ازاي هر ده هزار نفر و درصد كمبود واحد مسكوني ديده مي‌شود كه نشانگر كمي بودن مسئله مسكن در ايران و عدم‌توازن بين توليد مسكن مناسب و جمعيت است.

Housing indices, as the core of a comprehensive program and an indispensable tool for expressing the various economic, social, cultural, environmental and physical dimensions of housing, have a special place in housing planning. The present study has been carried out to investigate, analyze and classify the provincial development rate based on quantitative and qualitative indices of housing using descriptive-analytical method and TOPSIS, VICCOR and Copeland multivariate decision making models based on population and housing census statistics of 2016 in provinces. The overall purpose of this research is to highlight uneven development and to show housing inequalities in the peripheral areas of the country as a result of uneven development. The results of housing leveling indicate the development focus on the central regions of the country in the three provinces of Tehran, Alborz and Qom. The three provinces of Sistan and Baluchestan, Chaharmahal Bakhtiari and South Khorasan also have the lowest share of housing. The results spatial statistics and the analysis indicate that the pattern of provinces' development in the housing sector is clustered, with the developed areas being the center of the country and the less developed areas being the country's border and peripheral areas. Also, based on the results of the most inequality distribution method in the housing sector, in the quantitative indicators of Poor housing, housing for every ten thousand people and the percentage of housing shortage can be seen, which indicates that the housing problem in Iran is low and the imbalance between housing production and population.