كاركردهاي فراهنري آرايه هاي ادبي در غزل شعراي افغان با تكيه بر كتاب «درختان تبعيدي»

Meta-artistic functions of literary devices in the Ghazals of Afghan poets based on the book " Derakhtan-e- Tab?idi "

ارتباطات فرهنگي، مناسبات اجتماعي و اشتراكات قومي و مذهبي از عوامل عمده نزديكي كشورهاي ايران و افغانستان است. در سال‌هاي اخير به دليل رخ‌دادهاي سياسي و اجتماعي و پيامدهاي ناشي از جنگ اين ارتباطات پر رنگ‌تر شده است. شعر فارسي افغانستان از نشانه‌هاي روشن اين نوع ارتباطات شمرده مي‌شود. شعر مهاجرت افغانستان به ياري عناصر زباني و شگردهاي ادبي به بازگويي بحران‌هاي اجتماعي و سياسي سرزمين افغانستان مي‌پردازد. ترديدي نيست كه بخش قابل توجّهي از زيبايي كلام و قدرت اثرگذاري آن مديون شگردهاي ادبي است. امّا مهم است كه اين شگردها چگونه و با چه اهدافي در متن به كار گرفته شوند. در بررسي شعر افغانستان مي‌توان گفت كه عناصر زيبايي شناختي در خدمت گفتمان حاكم بر شعر قرار گرفته است و شگفتي‌آفريني و جنبه‌هاي صوري زيبايي‌شناختي آن اولويت اصلي شاعر نيست. تصاوير شاعرانه، وظيفۀ انتقال مفاهيم اخلاقي، اجتماعي و عقيدتي شاعر را به عهده گرفته‌اند. اين پژوهش با رويكرد محتوايي به عناصر زيبايي‌شناسي، به بررسي ويژگي‌هاي تصوير در شعر مهاجرت افغان با تكيه بر قالب شعري غزل مي‌پردازد. براساس نتايج اين پژوهش، رابطۀ شعر فارسي شعراي افغاني با مخاطبان خود بر اصل آگاهي بخشي مبتني است. اين اصل به-همراهي و هم‌صدايي مخاطب با گوينده ياري مي‌رساند. آبشخور تصويرها و حوزه‌هاي شگردهاي ادبي در شعر مهاجرت افغان، خصلت‌ها، عواطف، نيازها و مصائب انسان است. با اين توضيح، بحران‌هايي اجتماعي كشور افغانستان و انديشه‌هاي مذهبي از مهم‌ترين مقوله‌هاي تصوير‌آفرين در غزل امروز شعراي فارسي زبان افغان شمرده مي‌شود.

Cultural ties, social relations, and ethnic and religious commonalities are major factors in thecloseness of Iran and Afghanistan. In recent years, theseconnections have become more into fore due to political and social events as well as the war. Afghan Persian poetry is considered as a clear sign of thistype of communication. Via linguistic elements and literary techniques, thepoetry of Afghan migration recounts thesocial and political crises of Afghanistan. Thereis no doubt that a considerable part of thebeauty of verbal output and its influence is due to literary techniques. However, itis important how and for what purposes these tricks are used in the text. When it comes to Afghan poetry, it can be said that aesthetic elements have served the dominant poetry discourse, and surprise and its formal aesthetic aspects are not the main priority of the poet. Poetic images have the duty of conveying the moral, social and ideological concepts of the poet. With a content-based approach to aesthetic elements, this research examines the characteristics of the image in Afghan immigration poetry with special focus on Ghazal. Theresults show that the relationship of Persian poetry of Afghan poets with their audiences is based on the principle of awareness raising. Thisprinciple helps the audience to accompany and speak with thespeaker. Images and literary techniques in Afghan immigration poetry draw on human qualities, emotions, needs and sufferings. With this explanation, the social crises of Afghanistan and religious ideas are considered as themost important illustrative categories inthe Ghazals of Persian-speaking Afghan poets today.