تبيين احكام و اخلاق اسلامي در فرآيند تملك اراضي شهر ايراني- اسلامي

Explaining Islamic Rules and Ethics in the Process of Acquiring Lands in an Islamic City

امروزه بخش هاي مهمي از شهرها با نيات سرمايه داري، جهت طرح هاي بزرگ مقياس مورد استفاده قرار مي گيرد. در خلال اين طرح ها، بسياري از مردم متضرر مي شوند. پيامدهاي تملك اراضي در بسياري از طرح هاي توسعه، سبب نارضايتي هاي گسترده اي بين ساكنين مناطق در طرح شده است. همين عامل موجبات تضعيف حق ساكنين و ضررهاي مادي و هويتي بسياري گرديده و مشكلات عديده اي را رقم زده است. لذا ضروري مي نمايد اين مقوله از منظر دين مبين اسلام مورد بررسي قرار گيرد. در اين پژوهش ضمن مطالعه منابع علمي و نصوص ديني، ذيل مفهوم شهر ايراني-اسلامي، 3 بعد فقهي، حقوق شهروندي و اخلاقي، مورد بررسي قرار مي گيرد. سوال اصلي پژوهش اين است كه "جايگاه اصول فقهي، اخلاقي و قواعد آن با تاكيد بر مفهوم تملك در پروژه هاي توسعه شهري كدام است؟". نتايج پژوهش نشان داد قواعد تسليط، لاضرار و مصلحت يكي از مهم ترين اصول فقهي است كه رعايت آنها بايد در شهرسازي اسلامي ايران در جهت تحكم بنيان خانواده، ثبات مالكيت، احترام به شهروندان موردتوجه قرار گيرد. در همين راستا مفاهيم شهرسازي اسلامي بايد به عنوان يك ضرورت در قوانين مرتبط با شهر گنجانده شود. عدم روزآمدي تعدادي از قوانين كشور و تفسير نادرست از مصلحت جمعي در طرح هاي بزرگ مقياس كه بيشتر با نيات اقتصادي و شهوات سياسي اجرا مي گردد، ازجمله دلايل وجود مشكلات در حوزه تملك اراضي است.

Today, important parts of cities with capitalist intentions are used for large-scale projects. Many people are affected by these plans. The consequences of land acquisition in many development projects have led to widespread dissatisfaction among the residents of the areas in the project. This factor has weakened the rights of residents and caused many material and identity losses and has created many problems for the community. Therefore, it is necessary to study this issue from the perspective of the religion of Islam. In this study, while studying scientific sources and religious texts, under the concept of the Iranian-Islamic city, three jurisprudential dimensions, citizenship and moral rights, are examined. The main question of the research is “What is the position of jurisprudential and moral principles and its rules with emphasis on the concept of ownership in urban development projects?” The results showed that the rules of domination, harm and expediency is one of the most important jurisprudential principles that must be observed in Islamic urban planning in Iran in order to maintain and strengthen the family foundation, property stability, and respect for citizens. In this regard, the concepts of Islamic urban planning should be included as a necessity in the laws related to the city. Lack of updating of a number of laws of the country and incorrect interpretation of the collective interest in large-scale projects, which are mostly prepared and implemented with economic intentions and political lusts, are among the reasons for problems in the field of land acquisition.